İbn-i Ebî Dayyâf, hem bir fıkıh ilmi alanında hem de tarih alanında âlim olmuş bir zât olarak karşımıza çıkıyor. Bilinen tam adı ise şu şekilde geçer: Ahmed b. Ebî Dayyâf b. Ömer b. Ahmed b. Nasr. Ayrıca onun bilinen künyesi ise şu şekildedir: Ebü’l Abbâs. İbn-i Ebî Dayyâf, Avnaoğulları kabilesine mensup bir kimseydi.
Onunla ilgili kaynaklarda yer alan bilgilere göre Dayyâf’ın 1219 yılında Tunus üzerinde dünyaya geldiğini söyleyebiliriz. Bu tarih tam olarak 1804 senesine tekabül eder. Ayrıca yine onunla ilgili elimizdeki bilgilere göre Dayyâf’ın 1291 yılı itibariyle doğduğu yer olan Tunus üzerinde vefat ettiğini söyleyebiliriz. Bu tarih de tam olarak 1874 senesine tekabül etmektedir.
İbn-i Ebî Dayyâf’ın İlk Tahsili
İbn-i Ebî Dayyâf’ın ilk tahsili, tam olarak Bab-ül Fercani yakınlarında olan İbn-i Melûke isimli dergahta başlamıştır. Bu dergah içerisinde Muhammed b. Sâlih’in yanında eğitimine başlar. İlk tahsilini kısa bir zaman içerisinde tamamlamasının ardından Zeytûne Medresesi’ne girer. Bu esnada Sâhib-üt-tâbi’ isimli camii içerisinde dersler görmeye devam eder. Ayrıca şu âlim isimlerden ve daha pek çoğundan ilim tahsil eder: İbrâhim Reyyâhî, İsmâil Temîmî, Muhammed b. Hoca, Abdürrahmân Kâmil, Muhammed b. Mülûke…
Dayyâf’ın İlk Kâtiplik Vazifesi
Dayyâf’ın ilk kâtiplik vazifesi, öncesinde bir talebelik ve ilim öğrenme süreci ile temel bulmuştur. Dayyâf talebeliğinden bu yana edebî ilimlere karşı özel bir merak içerisindeydi. Boş zamanlarında öğrenci arkadaşları ile edebi eserleri müzâkere ve mütâlaa etmek amacıyla bir araya gelir toplanırlardı. Tahsilini bitirmesinin ardından ise adalet işleri ile görevlendirildi. Sonrasında babasının da ona ısrar etmesi üzerine Tunus emîri olan Hüseyn Bey döneminde kâtip oldu. Görevine ise vezir olan “Sâhib-üt-tâbi Şâkir’e kâtiplik yaparak başlamış oldu.
Dayyâf’ın Eserleri
Dayyâf’ın eserleri, çok sayıdadır. Ancak yazmış olduğu bazı eserlerden bahsetmek gerekirse kaleme aldığı kitaplar arasında önemli bir tarih kaynağı olabilecek eserler yer alır. Ayrıca bu tarih konulu eserinde İslâm’ın başlamasından kendi dönemine dek olan Tunus tarihini anlatır. Kitabın adı ise “İthafü ehl-iz-zemân bi ahbâr-i mülûk-i Tunus ve ahdül emân” şeklinde geçer. Bu eser, 1963 ile 1966 seneleri içerisinde Tunus Kültür Bakanlığınca tam sekiz adet cilt şeklinde bastırılmış bir eserdir. Aslında Dayyâf, kaleme almış olduğu bu eser sayesinde meşhur olmuştur Ayrıca kaleme aldığı diğer eserler arasında “Risâletün fil-mer’et” isimli bir kitap da yer alır; bu da dini konulu olan dikkat çekici eserlerindendir.