İbn-i Merduveyh; meşhur tefsir, tarih ve hadis alimlerinden biridir. 323 (m. 935) yılında Isfahan’da doğmuş ismi Ahmet bin Musa bin Merduveyh el İsfahan’dır. Bu değerli hadis âlimin künye adı Ebu Bekir iken meşhur olduğu ve bilindiği isim İbn-i Merdüveyh’dir. Zamanın meşhur âlimleri arasında olan Merduveyh, 410 (m.1019) senesi Ramazan ayında bu dünyadan göçmüştür.
İbn-i Merduveyn Biyografisi
323 senesinde İsfehan doğumlu olan İbn-i Merduveyh, hadis ilmi konusunda yüksek derecede bilgi sahibi bir alimdir. Kendisiyle aynı ismi taşıyan torunu ile karıştırılmaması için İbn-i Merduveyn el Kebir olarak anılmaktadır. Öncelikle Irak ve İsfahan alimleri tarafından verilen ilim derslerini almıştır. Sonra Kufe, Basra Horasan’ı dolaşmış ve Bağdat’a giderek iki yıl orada kalmıştır. İlim dersleri aldığı meşhur alimler arasında şu isimler bulunmaktadır:
- Ebu Sehl bin Ziyad el kattan
- Ahmed bin Abdullah bin Delil
- İshak bin Muhammed bin ali el kufi
- Ebu Ahmed el Assal
- Meymûn b. İshak el Horasani
- Abdullah b. İshak el Horasani
- Muhammed b. Ali b. Duhaym eş Şeybani
- Ebüş Şeyh el İsfahani
Bu alimler haricinde farklı birçok alimden daha ilim dersleri almıştır ve kendisi de pek çok bilinen değerli zat’a ders vermiştir. Kendisinden ders alan alimler arasında; Ebu Abdullah es Sekafi Ebul Kasım İbni Mende, el-Mısri, Ebu Mutı ve bir çok başka alim bulunmaktadır. Hadis ilmi konusunda güvenilir bir zat olan İbn-i Merdüveyn aynı zamanda iyi bir hafızdır. Kendisi ravileri ile birlikte çok fazla hadisi şerif ezberlenmiş ve bu ravilerin halleri konusunda bilgi sahibiydi. Birçok eser veren İbn-i Merduveyn 410 (m.1019) yılının Ramazan ayının yirmi dördünde vefat etmiştir. Vefatına yakın zamanlarda görme yetisini kaybettiği halde bile ezbere bildiği hadisleri talebelerine öğretmeye devam etmiştir.
İbn-i Merduveyn’in Eserleri
İbn-i Merdüveyh bir çok eser çıkartmıştır ve çıkardığı eserlerden bazıları şu şekildedir:
- Tefsirül kebir
- El Müstahrec ala Sahihayn
- Kitab üt tarih
- Müsnet ve el-Emali
- Ebu Sehl b. Ziyad el Kattan’ın
- Muḫtarat minel Emali
- Mucemül büldan
- Cüz fihi intiḳaʾ min ḥadis̱i ehlil Baṣra
- El Müstaḫrec ala Ṣaḥiḥil Buḫari
- Kitabüt Tefsir
- Tariḫu İsfahan