Abdulkadir Cezayiri 1808 yılında Cezayir’de doğmuştur. Abdulkadir bin Muhyiddin bin Mustafa el-Hasani el-Cezayiri ismi tam adıdır. Hayatı Fransızlara karşı mücadele ile geçmiştir. Soylu bir aileye mensuptur. Seyit’tir. Kadiri şeyhleri arasında bulunan Abdülkadir Cezayiri küçük yaştan itibaren ilim görmeye başlamış ve oldukça iyi derecede yetişmiştir. Genç yaşta haça gidip geldikten kısa bir müddet sonra Fransızlar Cezayir’i işgal etmiştir. Bunun üzerine büyük mücadeleler vermeye başlayan Abdülkadir Cezayiri küçük yaşta silah kullanmayı ve ata binmeyi öğrendiğinden Fransızlar ile silahlı olarak savaşmıştır.
Abdulkadir Cezayiri Fransızlar ile Mücadelesi
Fransızlar Cezayir’deki Türk hâkimiyetine son vererek işgal etmesi sonrasında halk Muhyiddin’i mücadelenin başı ilan etmek istemiştir. Ancak Muhyiddin yaşının ileri olmasını öne sürerek oğlunu işaret etmiştir. Oğlu Abdulkadir Cezayiri’nin Fransızlar ile mücadelesi öncelikle Fas sultanını hükümdar olarak tanıması ile olmuştur. Bu sayede siyasi bir güç elde etmiş ve halifenin temsilcisi olarak Fransızlar ile mücadele etmeye başlamıştır. Siyasi kabiliyeti sayesinde bölgede dağınık halde bulunan kabileleri bir arada toplamıştır. Daha sonra tüm Cezayir’i etkisi altına alarak halkın mücadele etmesi için önderlik etmiştir. Fransız komutan Bugead ile 30 Mayıs 1837 yılında bir anlaşma imzalayarak bölgenin büyük bir kısmına hâkim olmuştur. Daha sonra yeni bir devlet kurma çalışmalarına başlamış ve İngiltere’den aldığı mühimmat ile birlikte ordu kurmuştur. Tinde Kurduğu bu ordu ile birlikte Osmanlı idaresi altında iken vergi veren kabile ve topluluklardan vergiyi kaldırmıştır. Bu dönemde Osmanlı hâkimiyetinde kalmak için direnç gösteren Ahmed Bey ve ordusunu yenmiştir. Yaptığı mücadeleler sonucunda Abdülkadir Cezayiri bu bölgede bir devlet kurmuştur. Abdulkadir Cezayiri’nin Fransızlar ile mücadelesi sonucunda kurduğu devletin merkezi Maskura olmuştur. Yaklaşık iki bin kişiden oluşan bir ordu kurmuştur. Ancak kurduğu devlet uzun ömürlü olmamış ve kısa bir süre sonra Cezayir Fransız hâkimiyeti altına tamamen girmiştir. Abdülkadir Cezayiri uzun yıllar tutukluluk hayatı sürmüş ve daha sonrasında Fransızların yüklü bir aylık bağlaması sonucunda faaliyetleri bırakmıştır. 1883 yılında Şam’da vefat etmiştir. Esaretten kurtulduktan sonra bir dönem Bursa’da ikamet ettiğine dair rivayetler vardır.
Abdülkadir Cezayiri Kişisel Meziyetleri
Abdülkadir Cezayiri oldukça sert görünümlü ve vakarlı bir yönetici idi. Tüm sert görünümüne rağmen askerin ve yönettiği kişilerin hakkını gözeterek adaletli davranmaya çalışırdı. Yöneticilik vasfının yanı sıra tasavvuf ile yakından ilgili olan Abdulkadir Cezayiri İbn Arabi ekolünü benimseyerek bu alanda kendini geliştirmiştir. Abdülkadir Cezayiri’nin kişisel meziyetleri arasında bulunan mücadeleci ruhu sayesinde Cezayir halkı tarafından oldukça sevilen birisi olmuştur. Tüm bu mücadelelerinin yanı sıra önemli kitaplara da imza atmıştır. Şiirlerini yazdığı bir kitabı Kahire’de basılmıştır. Ayrıca felsefe üzerine yazdığı kitabı Fransızca ’ya çevrilmiştir. Cezayir halkının milli kahramanı olan Abdülkadir Cezayiri Şam’da defnedildikten sonra cenazesi Cezayir’e nakledilmiştir. Burada Şehitler Kabristanında mezarı bulunur. Her yıl vefatının yıl dönümünde törenlerle anılır.