Ahıskalı Ali Haydar Efendi olarak bilinen Ahıskalı Haydar Efendi 1866 senesinde doğmuştur. İsminin Ahıskalı olmasından mütevellit Ahıska bölgesinde doğmuş olarak nitelendirilir.
Ahıskalı Ali Haydar Efendi Hayatı
Ahıskalı Ali Haydar Efendi hayatı hakkında ayrıntılı olmasa da bir kısım bilgilere ulaşılmıştır. Küçük yaşta hem annesini hem de babasını kaybettiği bilinir. İlköğrenimini doğduğu yer olan Ahıska’da görmüştür. 1894 senesinde ise Erzurum’a göç etmiş ve bu şehirde bulunan Bakırcı Medresesinde dini ilimler dersleri almıştır. Burada birkaç yıl kaldıktan sonra ise İstanbul’un yolunu tutmuştur.
İstanbul’da Fatih Camii’de ilim öğreten hocaların en ünlüsü olan Çarşambalı Hoca Ahmed Efendi’den ders almıştır. Bu hoca aynı zamanda Beyazıt bölgesinin en ünlü hocalarındandır. 1900lü yılların başında ise dini ilimlerdeki üstün başarısı ona hem öğretmenlik sınavını kazandırmış hem de öğretmenlik icra etmesini sağlamıştır. 1905 senesinde ise kendisine 95 kuruşluk öğretmenlik aylığı bağlandı. Öğretmenlik yaptığı sırada aynı zamanda Medresetul Kudat’a gitti ve burada 4.sınıftan mezun oldu.
1906 ve 1907 senelerinde müsevvedliği yükseltildi ve İstanbul’da bulunan İbtidai Haric Medresesi öğretmenliğine getirildi. Yıllar içinde öğretmenlik derecesinde yükseltildi. Sonrasında ise Telif-i Mesail Heyeti başkanlığına getirildi. Burada Mecelle’nin tamamlanması için oluşturulan yüksek heyette yer aldı ve kitaptaki 2 bölümün hazırlanmasında yardım etti. 1916-1923 senelerinde ise muhataplık kategorisinde çalıştı.
Haydar Efendi’nin Son Yılları
Haydar Efendi, medresede eğitim aldığı zamanlarda tasavvufa karşı olan biriydi. Fakat buna rağmen kendisi İstanbul’da ikamet ettiği dönemde pek çok tasavvuf ehli insanla bir arada bulunup sohbet etmiştir. Tasavvuf ehilleriyle arasında oluşan bağ o kadar kuvvetliydi ki ehiller, Haydar Efendiyi bir tasavvuf tekkesinin şeyhliğine bile getirmişlerdir. Tekke ve zaviyelerin kapatılmasıyla birlikte Haydar Efendi ve diğer tekke şeyhleri hapse atıldılar. Haydar Efendi 1926 senesinde İstiklal Mahkemelerinde yargılanan İskilipli Mehmet Atıf Efendinin yanında yargılandı. Hapis hayatı bittikten sonra Fatih’teki yalnız yaşadığı eve geri dönen Haydar Efendi 1960 senesinde, yalnızlıklar içinde vefat etti. Müridleri ve sevenleri tarafından cenazesi Fatih Camii yanındaki mezarlığa defnedilmek istendi fakat 60 darbesiyle başa gelen askeri yönetim buna izin vermedi. Buna karşılık cenazesi Edirnekapı’ya defnedildi. Haydar Efendinin son yılları bu şekilde geçmiştir.