İmam-ı azamın torunu olarak bilinen İsmail Bin Hammad Bin Ebu Hanife, fıkıh âlimi olarak bilinmektedir. Hanefi mezhebinin güçlü ve en büyük âlimlerinden olmayı başaran İsmail Bin Hammad Bin Ebu Hanife; kadılık ve islami bilgin sıfatı il oldukça başarılı bir eğitim ve mesleki kariyer sürecinin de içine girdi. Soyu ve kan bağı Ebu Hayyan veya Ebu Abdullah lrak bilinmektedir. Ebu Hanefi mezhebini en iyi doğru ve faydalı bir şekilde topluma yayma kudretine sahip olan veli sıfatı ile âlim, İslam’ın parlak ve sönmeyen ışığını daha geniş coğrafyalara yaymayı da bildi. Dönemin güçlü ve söz sahibi Halife Muhammed bin Abdullah el – Ensari’nin yerine Bağdat’ın doğu tarafına kadı olarak tayin edilen âlim, bu süreçten sora sürekli olarak dini vecibelerini yasal bir şekilde sürdürmeye devam etti. 210 (m.825 )yılında da Basra’ya kadı olarak gönderilen âlim, sa Bin Eban’ın kadılığa yeniden atanması ile birlikte 1 yıl arayla kadılık mesleğinden alındı. Basra’ya yeniden kadılar tayin edilen âlim bu sırada felç oldu ve çok geçmeden vefat haberi alındı ve ölümü 7’ den 70’e herkesi derin yasa boğdu.
İsmail Bin Hammad Bin Ebu Hanife İslami Bilgi Olma Süreci ve Etkilediği Diğer Sahabeler
İsmail Bin Hammad Bin Ebu Hanife; İbadet alışkanlığı, İslami bakış ası, dini vecibeleri her koşulda yerine getirmesi onu çağdaşlarının içinde severek takip edilen bir âlim olarak değer kazanmasını da yolunu açtı. Güze ahlaklı olması, kâmil insanın nitelikleri ve Peygamber sünnetine olan düşkünlüğü ile tanınan âlim her fırsatta adaletin ve güzel ahlakın timsali olmayı başardı. Hadis –i şerif öğrenip rivayet eden âlimler onun ahrete olan düşkünlüğü ve dünyanın boşluğu karşısındaki tutumuna değin her konuda destek olarak kadılık mesleğine son derece özverili bir şekilde eğilmeyi bildi. Âlim henüz genç yaşta vefat etmesine rağmen oldukça yetkin ve topluma büyük katkılar sunan eserler sunmaya devam etti. İsmail Bin Hammad Bin Ebu Hanife; Eserlerindeki Allah sevgisi, adalet ve güzel ahlaktan yana olan tavrı ile bilinmektedir. Âlim ayrıca bu İslami değerlerini İbadetlerle taçlandırarak ortaya muazzam bir İslami ilimler ansiklopedisi niteliğinde eserler meydana getirdi.
Eserlerinden bazıları ise şu şekildedir;
- İlk olarak karşımıza Kitab-ı Cami’fi furul ‘l-fıkhı’l-Hanefi adlı eseri çıkmaktadır.
- Ardından ise Kitabü’l İrca ve Kaderiyye fırkasını tenkit ettiği Kiatbü’r redd-i ale’l Kaderriye adlı eseri kaynaklarda yerini almıştır.