Önemli bir ailenin mensuplarından olan Kalkaşendi (Ahmed bin Ali), 756 yılında Kalkaşend şehrinde doğmuştur. Tam adı Ahmed bin Ali bin Ahmed bin Abdullah el-Fezâri olmakla birlikte Kalkaşendi nispeti ile tanınmıştır. Kalkaşendi’nin künyesi Ebü’l-Abbâs, lakabı ise Şihâbüddîn olarak bilinmektedir. Kalkaşendi’nin başta babası olmak üzere dedeleri de önemli alimleri başında gelir. Bu anlamda meşhur bir ailedir. Kalkaşendi, küçük yaşlardan itibaren ilim öğrenmeye başlamış ve bu anlamda eğitimlerini almıştır. Ailesinden iyi bir terbiye alan Kalkaşendi, ilk olarak Kur-an’ı Kerim’i ezberlemiştir. Sonrasında daha küçük yaşlarında ilim öğrenmek için İskenderiye’ye gitmiştir. İskenderiye’de fıkıh başta olmak üzere diğer din ilimleri hakkında eğitim almaya başlamıştır. Aldığı ilimler eşliğinde hayatını öğrenmeye ve öğretmeye adayan Kalkaşendi, 821 yılında Cemazil-ahır ayının onuncu gününde, Kahire’de vefat etmiştir.
Kalkaşendi (Ahmed bin Ali) Kimlerdin İlim Öğrendi?
Kalkaşendi, çok küçük yaşlarda İskenderiye’ye giderek dönemin çok önemli alimlerinden ilim öğrenmeye başlamıştır. Yirmili yaşlarına geldiği zaman ise Şafii mezhebinin önemli alimlerinden biri olan İbn-i Mülakkın tarafından, Şafii mezhebine göre fetva verebilmesi için Kalkaşendi’ye icazet verildiği söylenir. Kalkaşendi’nin hocaları arasında hadis-i şerif öğrendiği İbn-i Şeyha yer alır. Bunun yanı sıra dönemin çok önemli isimlerinden hadis-i şerif, fıkıh ve edebiyat alanında önemli bilgiler almış ve hoca olabilecek seviyeye ulaşmıştır. Kalkaşendi geçirdiği yılların ardından özellikle fıkıh ve edebiyat alanında çok önemli bir alim olmuş ve adını duyurmayı başarmıştır. Tıpkı kendisi eğitim aldığı gibi onlarca öğrencisi olmuş ve bildiklerini öğrencilerine aktarmıştır. Özellikle altı hadis kitabını, İmâm-ı Şafiî ve İmâm-ı Ahmed bin Hanbel’in müsnedlerini öğrencilerine okutabilmek için icazet almıştır. Kalkaşendi, müderrislik yaparak talebe yetiştirmesinin yanı sıra kadılık vazifesinde de rol almıştır. Müderrislik yaptığı esnada tarihi alanda araştırmalar da yapmıştır. Özellikle Arap kabileleri ve bu kabilelerin yaşadığı bölgelerde incelemelerde bulunmuştur.
Kalkaşendi’nin Eserleri Nelerdir?
Kalkaşendi, okuma ve yazmak için ömrünün büyük bölümünü harcamış ve çok önemli işler yapmıştır. Alim olma yolunda öğrendiği bilgileri pek çok eser yazarak kitaplaştırmış ve insanların faydalanabileceği kaynaklar haline getirmiştir. Kalkaşendi’nin eserleri arasında en bilineni Subh-ül-E’şâ fî kavânîn-il-inşâ’dır. Bu eser pek çok kaynakta Sınâat-il-inşâ ya da kitâbet-il-inşâ olarak da anılır. Bu eser yedi cilt olmakla birlikte yazı sanatının incelikleri hakkında önemli bilgiler vermektedir. Katiplere örnek olması açısından kaleme alınmıştır. Kalkaşendi, bu eserini yazarken devlet arşivlerinden faydalanmıştır. Özellikle Orta çağ’da yer almış İslam devletlerinin yazışmaları hakkında bilgiler vermiş ve bu yazışma örneklerini kitabında paylaşmıştır. Kalkaşendi’nin diğer eserlerinden en bilineni Nihâyet-ül-Ereb fî ma’rifeti kabâil-il-Arab kitabıdır. Bu kitap Arap kabileleri ve bu kabilelerin yaşadığı coğrafyalar hakkında önemli bilgiler içerir. Dav-üs-subh-il-müsfîr, El-Kevâkib-üd-Dürriyye fî menâkıb-il-bedriyye, Kasîdetün fî medh-in-Nebî, Künh-ül-Murâd fî şerhi Bânet Suat ve Câmi’ul-Muhtasarât, Kalkaşendi’nin diğer eserleri arasında yer alan bazı kitaplardır.