Ahmed bin Ebu Hayseme hayatı ve eserleri hakkında pek bilgi bulunmamaktadır. Bunun sebebi ise ilk İslami devirde yaşamış olmasıdır.
Ahmed bin Ebu Hayseme Hayatı
Ahmed bin Ebu Hayseme hayatı hakkında neredeyse hiç bilgi yoktur. Bulunan bilgiler, onun çevresindekilerden derlenen bilgiler şeklindedir.
Ahmed bin Ebu Hayseme hadis hafızı olarak bilinir. Kendisi aynı zamanda tarih ve fıkıh alanında da uzman biridir. Bazı kaynaklara göre Hayseme 801 senesinde doğduysa da bazı kaynaklarca 820 senesinde doğmuştur. Doğumuna dair kesin olarak bilinen tek şey Bağdat’ta doğduğudur. Doğumundan bir süre sonra Nesa, Horasan’a ailesiyle birlikte göçtüğü bilinir. Horasan’da o zamanlarda pek çok Türk soylu kişi bulunduğu için Ebu Hayseme’nin de Türk olduğu düşünülür.
Ebu Hayseme, ilk öğrenimini babasının dizlerinin eteklerinde gerçekleştirmiştir. Sonrasında ise babası onu, dönemin Yezid bin Harun gibi ünlü alimlerine öğrenci olarak vermiştir. Hayseme, Ahmed bin Hanbel’den hadis; Abdullah ez-Zübeyri’den nesep, Sellam el-Cumahi’den edebiyat ve Medaini’den tarih dersleri almıştır. Tüm bu alanlarda kendisini çokça geliştiren Hayseme’nin bu konuda günümüzde bilinen birkaç eseri de vardır.
Ebu Hayseme, oğullarına öğrendiklerini ustaca aktarmıştır. Hayseme’nin derlediği pek çok hadis, pek çok alimin kitaplarında yer almıştır ve özellikle oğulları onun hadislerinden yüzlerce derleme yapmıştır. Fakat bu kadar çok tanınan ve sayılan biri olmasına rağmen bazı büyük alimler, Hayseme’nin derlediği hadislerin doğruluğunda şüpheye düşmüşlerdir. Bazı alimler onu Kaderiyyecilerden saymıştır ama bu konuda kesin bir kaynak bulunmamaktadır.
Ebu Hayseme’nin ölüm yılının 892 ya da 893 olduğu bilinir. Ölümüne dair kesin olan bilgi ise Bağdat’ta vefat ettiğidir.
Ebu Hayseme Eserleri
Ebu Hayseme eserleri hakkında günümüzde ayrıntılı olmayan birkaç bilgi vardır.
- Ete-Tarihu’l Kebir
- Tarihu Ruvati’l Hadis
- Kitabu Ahbari’ş Şu’ara
İsimli kitapları günümüzde onun olduğu bilinen kitaplarıdır. Fakat alimin başka kitaplara sahip olduğu düşünülerek gerek Bağdat’ta gerekse Horasan’da konakladığı yerler ve çevresinde halen dönem dönem araştırmalar yapılmaktadır.
Ebu Hayseme, hadis ilmiyle alakadar olan kişiler için bulunmaz Hint kumaşı olan hocalardandır.