Osmanlı alimlerinden olan Mehmet Kırkıncı, Osmanlı devleti dönemindeki ve ünlü şeyhülislâmlardandır. Bicakcizade Abdulhalim efendinin oğlu olarak bilinen âlim, Bursalı Esiri Mehmed Efendi olarak meşhur olmuştur. İlim hayatına son hız devam eden Kırkıncı ilk olarak İslami ilim kudretini babasından öğrenmiş zamanla İslami fıkıh bilginlerinden destek almıştır. Mu’idzade, Hafız-zade ‘den ilim öğrenen âlim, İstanbul’da ilim hayatına son hız devam etti. Serif Şirvani ‘nin ilim meclisinde bulunan Kırkıncı, onun talebesi sıfatıyla stajyer olma vasfı ile yanında yer aldı. İlk olarak fetva kâtipliği olarak hayatına başarılarıyla ivme kaydeden âlim, ilim ve şöhretini oldukça geniş mecralara taşıdı. Siyasal olarak padişah ve halifenin büyük mazharına sebep olan âlim, Sultan Dördüncü Murat Han ‘ın iltifat ve ihsanı lütfuna nail oldu. Dönemin vezir, kazasker ve donanma komutanları tarafından da desteklenen âlim, onun yüksek mertebelere kavuşmasını isteyen pek çok devlet erkânı ile içeydi.
Mehmet Kırkıncı İlmi Başarısı ve İslami Felsefesi
1037 (m.1627)tarihinde Maktul paşa Medresesi müfettişliğine tayin edilerek ilmi kariyerine büyük oranda ivme kazandırdı. 1040 (m.1630) senesinde Mısır ‘a tayin olan Mehmet Kırkıncı, 1043(m.1633)tarihinde Beşiktaş Sobam paşa Medresesi müfettişliğine tayin olarak İslami tefsir ilminde büyük bir başarı kaydetti. 1044(m.1634)senesinde Zekeriyya Efendi Medresesinde, 1045 (m.1635)tarihinde Piti Paşa Medresesinde, 1048 (m.1638)senesinde Mustafa Ağa Medresesinde müderris olarak tayin edilerek siyasal ve İslami kariyerinde oldukça başarılı bir kültür haznesi gerçekleştirdi. Zaman zaman siyasal çalkantılar ve dönemin en büyük zorba devlet adamları tarafından görevlerinden alınan âlim, her fırsatta tefsir ilmini geliştirdi. 1083 (m.1672)senesinde Kudüs kadılığına tayin oldu ve mesleki olarak güzel ahlak bilincini sürekli olarak ileriye taşıma fırsatı buldu. İbadet ve testle meşgul olduğu bir sırada huşu içinde ibadet ederken vefat etti.
Zamanını en ünlü âlim ve devlet büyükleri onun ilminin en büyük destekçisiydi. Gündüz gece ibadetlerine devam eden âlim, özellikle geceleri okuduğu Kuran-i Kerim ve tefsir ilim kudreti ile adından sıkça söz ettirmeyi de başardı. Hak, hakikat ve tevazu ilimlerinde oldukça başarılı bir kariyer elde eden âlim, aklı ve nakli olarak hizmetlerime son hız devam etti. Kadılık ve şeyhülislamlık yaptığı sırada oldukça adaletli ve doğruluktan ayrılmayan bir bilgin olarak Mehmet Kırkıncı dervişlik sıfatını ileriye taşımasını da bildi. Fıkıh ilmi kitaplarından olan Cami’ud -deavi vel – beyyinat adında fetva mecmuası bulunmaktadır. Hulasayeyn adındaki fetva kitabı da yine alımın en önde gelen İslami tefsir ve fıkıh ilmi kitaplarındandır.