Doğum tarihi farklı kaynaklarda 354 (M. 965) ve 355 (M.966) olduğu yazmaktadır. Mekkî B. Ebî Tâlib, Kayrean’da dünyaya gelmiş, hafız ve alimdir. Eğitimine çocuk yaşlarda İbn Ebu Zeyd hocasından ve daha sonra Ebü’l Hasan el Bakisî’den almaya başlamış, 367 yılında Kahire’ye giderek çeşitli ilim konularında dersler alarak Kuran’ı hatim etti ve al yıllık eğitiminden sonra tekrar doğduğu yer olan Kayrevan’a geri döndü. 4 yıl burada kaldıktan sonra tekrar Kahire’ye gitti ve daha sonra hac ibadetini gerçekleştirdi.
378 yılında Mısır’da ilk hocası olan Ebu’t-Tayyib’den kıraat ilimleri eğitimi almaya devam etti ancak Kayrevan’a dönerek eğitimine 4 yıl ara verdi ve 382 yılında eğitimini tamamladı. Aynı yıllarda Verş rivayetleri, tefsiz ve nahiv ilimleri derslerine devam etti. Daha sonra memleketine döndü ve 383 yıllarında müderrislik yapmaya, talebe yetiştirmeye başladı. 387 ve 390 yılları arasında Mekke’de kaldı. Burada geçirdiği zaman boyunca Cibrîl el-Uceyfî, Ubeydullah es-Sekatî ve İbrahim el-Merzevî gibi bölgenin büyük alimlerin derslerine katıldı. Bir süre burada ikamet ettikten sonra Endülüs’e geçti ve kıraat ilminde talebeler yetiştirdi. Mansûr el-Muzaffer’in kenfisini Zâhire camisine tayin etmesiyle burada imamlık yaptı ve 415 yılına kadar burada dersler verdi. Âmirîler hükümdarlığı çökünce Kurtuba Camii’nde dersler vermeye devam etti ve hayatının sonuna kadar hatiplik görevini sürdürdü. Kıraat derslerinden çok fazla öğrenci istifade etmiş daha sonraki dönemlerin alimleri arasına girmişlerdir.
Mekkî B. Ebî Tâlib’in Eseri
Mekkî b. Ebu Talip, hayatı boyunca güzel ahlakı ile tanımış bir kişi olmuş ve Allah yolundan şaşmamıştır. Gezdiği şehirlerde ve aldığı derslerden derlediği, 13 yıl süren uzun bir süre zarfı içerisinde el-Hidâye ilâ bulûgi’n nihâye fi’lmi me’âni’l-Kur’ân isimli bir eser kaleme almış, bu eserde kendine has terimler kullanmış ve içerisine bir de rivayet tefsiri dahil etmiştir. Bu eser müderrisler tarafından çok büyük ilgi görmüş ve medreselerin kütüphanelerinde yer almıştır.