1750 yılında Bitlis’in Hizan ilçesinde dünyaya gelen Molla Halîl Si’ridî, büyük bir hadis, tefsir, tasavvuf ve fıkıh âlimidir. 1843 senesinde vefat eden zatın kabri Siirt’tedir. Tahsil hayatına başladığı sıralarda babası Molla Hüseyin kendisini Erzurumlu İbrâhim Hakkı’nın yanına götürmüş ve O’nun ilminden istifade etmesini sağlamıştır. İbrahim Hakkı Hazretlerinin duası ve iltifatlarına mazhar olan büyük zat yaşadığı bölgede adından söz ettirmeyi başarmış bir ilme sahip olmuştur. İlim öğrendiği hocaları arasında en meşhur olanı Molla Mahmûd Behdînî Hazretleridir. Belli bir süre Hizan’da yaşayan şahsın ailesi Siirt’e yerleşmiştir. İlme çok meraklı olan
Molla Halîl Si’ridî’nin İlmi
Molla Halîl Si’ridî tahsililne burada devam etti ve Kuran’ı Kerim’i 1 yıl gibi kısa bir sürede ezberledi. Söz konusu şahsın babası son derece cömert, ilim ve takva sahibi salih bir insandı. Oğlunun da yüksek seciyede bir ilme sahip olmasını istiyordu. Burada bulundukları sürede Molla Halîl Si’ridî’nin ilmi gelişerek artmaya devam etti. Molla Abdurrahmân Belkî’den fıkıh dersleri almıştır. Molla Halîl Si’ridî’nin bu hocasına ayrı bir hürmeti ve hüsn-ü zannı vardı. Babası daha sonra kendisini ilminden istifade etmesi maksadıyla Bitlis’te bulunan Molla Ramazan Hazvînî’nin yanına götürdü. Burada tanıştığı ve ders aldığı hocalarından iltifatlar ve dualar almıştır.
Molla Halîl Si’ridî’nin Medrese Hayatı
Yukarıda da belirtildiği gibi uzun bir müddet Bitlis ve çevresinde dolaşarak çeşitli âlimlerden ilim öğrenen ve dersler alan Molla Halîl Si’ridî yine babasının tavsiyesi üzerine Siirt’e dönerek burada bir medrese kurmuştur. Kurduğu medresede aynı zamanda müderrislik yapan söz konusu şahıs burada 30 seneyi aşkın bir zaman ders vermiştir. 10 tane oğlu olan söz konusu zatın çocukları da bu medresede eğitimlerini tamamlamıştır. Bu medresede hocalık yapmasının yanında çeşitli din âlimlerinden de dersler almaya devam etmiştir. Burada önemli talebeler yetiştiren Molla Halîl Si’ridî’nin medrese hayatındaki başarısı dilden dile dolaşmıştır. Yaşadığı dönemde kerametlerine birçok insan şahit olmuştur.
Molla Halîl Si’ridî’nin Kişiliği
Molla Halîl Si’ridî’nin kişiliği son derece alçak gönüllü ve cömert idi. Yaşamını İslam dinine hizmet yolunda vakfetmiş, Allah’ın yoluna insanları sevk etme gayesi ile meşgul olmuştur. Kendisinden ders alan insanlar kendilerini çok şanslı hissetmişler, kalpleri Allah aşkı ile dolu olarak O’nun yanında ilimlerini tamamlamışlardır. Tüm hal ve hareketlerinde Peygamber Efendimizin ahlakını örnek almış ve ona göre hareket etmiştir. O’nun duasına mazhar olan Muş müftüsü Ebû Abdullah Molla HasanEhvedî Ensârî Hazretleri yazdığı eserlerde Molla Halîl Si’ridî’den övgüyle bahsetmiş, O’nun yolunda olanın Allah’a ve Resulullah’a daha kolay yoldan ulaşacağını ifade etmiştir. Talebeleri de kendisinden öğrendikleri dini ve ahlaki mülahazaları hayatlarına nakşetmiş bu eksende yaşamlarını sürdürmüştür. Yetiştirdiği talebeler vasıtasıyla ilmi yıllarca doğu ve güneydoğu yöresinde sürmüştür.