Muhammed bin Fadl er-Ravvâsî olarak bilinen bu önemli İslam alimi aslında Muhammed bin Fadl bin Muhammed bin Cafer bin Salih er-Ravvâsî El-Belhî ismine sahiptir. Tefsir ve hadis alanında çalışan bir alimdir. Mîreki Belhi, Ebu Bekir ve Ravvâsî adlarıyla da bilinmektedir. Bu kadar büyük bir alimin hayatı hakkında bilinenler kısıtlıdır.
Muhammed bin Fadl er-Ravvâsî’nin Hayatı
Muhammed bin Fadl er-Ravvâsî hayatı hakkındaki kısıtlı bilgilerimize dayanarak İran’ın Belh şehrinde doğduğu düşünülmektedir. İsminde bulunan El-Belhî ifadesi ya Belh’de doğduğunu ya da orada uzun süre yaşadığını belirtir. Doğum tarihi hakkında kesin bir bilgiye ulaşılamamıştır. Belh şehrinde eğitimine başlamıştır. Ahmed bin Muhammed bin Nafii ve Muhammed bin Ali bin Anbese gibi alimlerden eğitim aldığı bilinmektedir. Hadis konusunda eğitim almış ve bu konuda eğitim vermeye başlamıştır. Ali bin Muhammed bin Haydar gibi alimler de onun öğrencisi olmuştur. Muhammed bin Fadl er-Ravvâsî sade bir hayat yaşamış ve bütün ömrünü ilme feda etmiştir.
Ünlü İslam alimi Zehebi kendisi hakkında “Muhammed bin Fadl er-Ravvâsî, Belh’den Semerkant’a geldi ve yerleşti. Orada nasihat ve vaaz konularında çok yükseldi. Dört büyük alim vefat edinceye kadar onun ilim meclisine devam etti. Alim Ahmed Hadraveyh el-Belhî dile sohbet etmiştir. Ahmed Hadraveyh, Kuteybe’den en son hadis rivayetinde bulunan kişi olup, Ebu Bekir bin el-Mukri’ye eğitim vermiştir.”
Muhammed bin Fadl er-Ravvâsî hakkındaki bu yazıda Semerkant’a gittiği anlaşılmaktadır. Bazı kaynaklara göre Belh şehrinden sürüldüğü için Semerkant’a gitmiştir. Semerkant’ta kadılık yaptığı da söylenenler arasındadır. Alim Ebu Osman ise Muhammed bin Fadl er-Ravvâsî’yi her fırsatta görmeye gittiğini ve onu gördüğü zaman kalbinin ferahladığını söylemiştir. Muhammed bin Fadl er-Ravvâsî bazı kaynaklara göre 1022 yılında (hicri takvime göre 413), diğer kaynaklara göre ise 1025 yılında (hicri takvime göre 416) Semerkant’ta vefat etmiştir. Defnedildiği yer tam olarak bilinmese de Semerkant’ta olduğu düşünülmektedir. Ölümünden sonra da yakınları ve sevenleri hakkında güzel sözler söylemiş ve büyük bir alim olduğunu belirtmiştir.
Muhammed bin Fadl er-Ravvâsî’nin Bilinen Eserleri
Muhammed bin Fadl er-Ravvâsî eserleri ise şu şekildedir:
- Tefsirül Kur’an: En fazla bilinen ve kaynak gösterilen eseridir.
- Eli tikad: Döneminin devlet başkanı olan Sebük Tekin’e adandığı söylenmektedir.
Eserlerin basılı hallerinin nerede olduğuna dair bir bilgi bulunmamaktadır. Eserler hakkındaki bilgiler daha çok Zehebi ve El-Kuraşî gibi alimlerin yazdıklarında görülmektedir. Bu alimler Muhammed bin Fadl er-Ravvâsî’nin eserlerini övmüş ve onun hakkında iyi yönde eleştirileri yazmışlardır.
Muhammed bin Fadl er-Ravvâsî göre kalbin kararmasını yani kötüleşmesini sağlayan durumlar:
- Bilerek iş yani amel yapmamak.
- Bilmeyerek iş yapmaya yönelmemek.
- Bilmediklerini öğrenmek için hiç çaba sarfetmemek.
- Öğrenmek isteyen diğer insanlara engel olmaya çalışmak.