Muhammed bin Gâlib et-Temmâr adıyla bilinen ünlü İslam alimi aslında Muhammed bin Gâlib ed-Dabî et-Temmâr’dır. Ebu Cafer ve Temmâr lakablarıyla bilinmektedir. Hadis ve fıkıh alanında çalışmalar yapmıştır.
Muhammed bin Gâlib et-Temmâr’ın Hayatı
Muhammed bin Gâlib et-Temmâr hayatı hakkında edinilen kısıtlı bilgilere göre 808 yılında (hicri takvime göre 193) şu anda Irak sınırlarında bulunan Basra şehrinde doğmuştur. Basra şehrinden doğmasından dolayı ismine Basri ifadesi de eklenmiştir. Eğitim hayatına Basra’da başlamıştır. Kaç yaşına kadar Basra’da kaldığı bilinmemektedir. Daha sonra Bağdat’a taşınmış ve orada eğitim hayatına devam etmiştir. Basra’da Ebü Mamer Abdüssamed bin Numan, Ebü Gussan en-Nehdi ve Abdullah bin Mesleme el-Kanebi ve Affan bin Muslim gibi alimlerden eğitim almıştır. Bağdat ve Küfe’de ise Ebü Seleme et-Tebuzeki, Ebü Nuaym el-Fadl bin Dukayn, Muslim bin İbrahim, Kübeysa bin Ukbe ve Ebü Huzeyfe en-Nehdi gibi alimlerden eğitim almıştır. Muhammed bin Gâlib et-Temmâr Basra, Bağdat ve Küfe şehirlerinden birçok alimle tanışmış, onlardan eğitim almıştır. Bu eğitimlerini iyi bir şekilde tamamlamış sonra kendisi eğitim vermeye başlamıştır.
Öğrencileri arasında; Muhammed bin Muhammed el-Bagandi, Ebu Sehl bin Ziyad, Yahya bin Muhammed bin Said Ahmed bin Selman en-Neccad, Musa bin Harun, Ebu Bekir eş-Şafîî ve Ebu Amr bin Semmak gibi alimler bulunmaktaydı. Muhammed bin Gâlib et-Temmâr hakkında hafızası kuvvetli, sadık ve güvenilir gibi sıfatları kullanırlardır. Ebu Hasen, Hamza bin Yusuf es-Sehmi ve Dare Kutni gibi alimlerle sohbet ediyordu. Önemli İslam alimleri arasında bulunan Muhammed bin Gâlib et-Temmâr 896 yılının (hicri takvime göre 283) Ramazan ayında Bağdat şehrinde vefat etmiştir. Defnedildiği yer hakkında bir bilgi bulunmamaktadır fakat Bağdat şehrinde defnedildiği düşünülmektedir. Cenazesi hakkında çok kısıtlı bilgilere göre cenazesine katılanların sayısı fazlaydı.
Önemli bir alim olan Dare Kutni, Muhammed bin Gâlib et-Temmâr hakkında “Güvenilir ve rivayet ettiği hadisler üzerine çok ve iyi düşünen alimlerdendi” demiştir. Ayrıca insanların Muhammed bin Gâlib et-Temmâr’dan çekindiğini ve onun karşısında konuşamadıklarını çünkü konuşmaya cesaret edemezlermiş. Onun sözlerine kimsenin karşı çıkmadığını ve belirttiği her şeyin dinlendiğini yazmıştır. Bu Muhammed bin Gâlib et-Temmâr’ın saygı duyulan ve değer verilen bir alim olduğunun göstergesidir. Bağdat, Basra ve Küfe şehirlerinde tanınan biri olmuştur. Bu yüzden belirtilen şehirlerdeki önemli alimler de Muhammed bin Gâlib et-Temmâr’ın ölümünün ardından üzüntülerini belirtmiştir.
Muhammed bin Gâlib et-Temmâr’ın Bilinen Eserleri
Eserleri hakkında bilgi bulunmamaktadır. Öğrencileri ve sevenleri sayesinde hadisleri ya da eserlerinden bilgi sağlanmaktadır. Ünlü bir hadis alimi olduğu bilinmekte ve günümüze ilettiği hadisler bulunmaktadır. Muhammed bin Gâlib et-Temmâr’in bize kazandığı hadislere bir örnek:
“Allah’a isyan olduğunda yarattıklarına itaat edilmez.”