Muhammed Es’ad Efendi diğer bir adıyla Muhammed Bin Hacı Ahmed Efendi olarak bilinen Osmanlı Dönemlerinde alimlik yapmış meşhur biridir. Sahhâflarşeyhizâde lakabı ile ünlendiğinden o dönemde daha çok kendisine bu isim ile hitap edilirdi. Memleketi Arapkir beldesinin Merdivenli köyüdür ancak kendisi 1789 yılında İstanbul’da dünyaya gelmiştir. 1848 yılında ise yine İstanbul’da Mecliste umumiyye reisi görevini üstlenirken vefat etti. Kabri ise Ayasofya Camii yanındaki kütüphanenin avlusunda yer alır. İlim öğrenmeye küçük yaşta başlayan Muhammed Es’ad Efendi hakkında daha fazla bilgi öğrenmek istiyorsanız, yazımızı okumaya devam edebilirsiniz.
Hayatı
Muhammed Es’ad Efendi hayatı konusuna değinecek olursak, henüz çocuk yaştayken çeşitli hocalardan ve babasından ilim öğrendiği belirtilir. Babasının işi gereği çıktıkları bir deniz yolculuğunda gerçekleşen kaza sonucu Es’ad Efendi babasını kaybeder. Kendisi kazadan kurtularak İstanbul’a geri döner. O dönemde yaşayan önemli alimlerden olan Halet Efendi’nin derslerine girmeye başladı. Böylece kendisinin gözde talebelerinden biri olmuştur. İlim öğrenmeyi tamamlamasının ardından direkt olarak müderrisliğe başladı. Daha sonralarda ise bu görevinden Adapazarı naibliğine atandı. Sadece Adapazarı’nda değil farklı farklı şehirlerde de bu görevi üstlendi. 1825 yılında ise devletin resmi tarihçiliği olarak da adlandırılan vak’anüvisliğe atandı. Bu görevindeyken Pertev Efendi’nin yeniçeriler hakkında yazmış olduğu fermanı da okumuşluğu bulunur. Bu görevinden sonra çeşitli görevleri de üstlenmiş olan Muhammed Es’ad Efendi, son görevi olarak Meclis-i me’ârif-i umûmiyye reisliği yapmıştır ve bu görevdeyken hayata veda etmiştir.
Özellikleri
Çocukluğundan ölümüne kadar geçen sürede hiç boş durmamış ve her koşulda çalışma göstermiş olan Muhammed Es’ad Efendi özellikleri örnek alınacak türdendir. Kendisi zeki biri olmakla birlikte aynı zamanda da fazlasıyla çalışkandır. Neredeyse tüm vaktini okuyarak ve ilim öğrenerek geçirmek istermiş. Sadece alim değil, aynı zamanda bir şairlik yönü de bulunurmuş. Ayasofya Camii yanına yaptırdığı kütüphanede yaklaşık olarak 4000 tane eseri burada tutuyordu. Vefatının ardından eserleri günümüzde Süleymaniye kütüphanesine taşınmıştır. Kitaplarını ilk koyduğu yer ise günümüzde depo olarak kullanılmaktadır. Eğer Es’ad Efendi’nin yazdıklarını merak ediyorsanız ve düşünce yapısından, ilminden faydalanmak istiyorsanız, mutlaka burayı ziyaret etmelisiniz.
Muhammed Es’ad Efendi Eserleri
Daha önceden de belirttiğimiz üzere Muhammed Es’ad Efendi eserleri oldukça fazladır. Eserlerinden bazıları diğerlerine göre daha ön plana çıkmıştır. Bunlardan bir tanesi; Tarih adında bir eseridir. Kitabın yazımı yaklaşık olarak 4 yılını almıştır. Üss-i Zafer kitabı da bir başka önemli kitaplarından biridir. Aynı zamanda o dönemde yaşanan yeniçerilerin kaldırılması olayını da birinci ağızdan öğrenmek için oldukça etkili bir kitaptır da diyebiliriz. Bunlar dışında Sefernâme-i Hayr ve Şâhid-ül-muverrihîn gibi daha pek çok eseri bulunur. Buradan da anlayacağınız üzere hayatı boyunca alimliğe devam eden ve meşhur olan Es’ad Efendi, bulduğu her vakitte bildiklerini ve içindekileri yazmayı ihmal etmemiş.