Münâvî (Muhammed Bin İbrâhim), Şafiî mezhebine bağlı olan hem bir hadîs hem de bir fıkıh ilmi âlimiydi. Bilinen tam adı ise şu şekildeydi: Muhammed b. İbrâhim b. İshak b. İbrâhim b. Abdürrahmân Sülemî. Onun için kullanılmış olan lakap ise “Sadreddîn” şeklindeydi. Ayrıca hakkındaki bilgilere göre onun için kullanılan künyesi ise şu şekildeydi: Ebü’l-Meâlî. Ancak o daha çok Münâvî nisbesiyle anılan bir zâttı.
742 yılı itibariyle Mısır üzerinde dünyaya gelmiş olduğu bilinmektedir. Bu tarih ise tam olarak 1342 yılına tekabül eder. Ayrıca Münâvî (Muhammed Bin İbrâhim) hakkında bilinen bilgilere göre onun 803 yılı itibariyle Fırat nehrine bağlı bir kol olan Zap ırmağı içerisinde boğulup öldüğünü söyleyebiliriz. Bu yıl ise tam olarak 1401 yılına tekabül etmektedir. Doğduğunda ise babası olan İzzeddîn b. Cemâ’a’nın yerine geçmiş kadılık görevinde bulunuyordu. Münâvî’nin annesi ise Kâdı’l-kudât Zeynüddîn Ömer Bistâmî isimli zâtın kızıdır. Ayrıca Münâvî çok iyi bir çevre içerisinde yetişmiştir.
Münâvî’nin İlmî Hayatı
Münâvî’nin ilmî hayatı, öncelikle Kur’ân’ı ezberlemesi ile başlamıştır. Beraberinde Tenhîh ve farklı birtakım kitapları da ezberlemiştir. Ayrıca şu âlim zâtlardan hadisler öğrenmiştir: Meydûmî, İbn-i Abdülhâdî, Muhammed b. Feyyûmî, Hasen bin Sûdeyd, İbrâhim b. Feyyûmî, Abdullah b. Halîl Mekkî ve başka âlimlerden… Ebû Zür’a, beş ciltten oluşan eseri içerisinde Münâvî’ye hocalık etmiş isimleri anlatır. Ayrıca Münâvî, daha gençken kadılık görevinde bulunmuştur. Haricinde dâr-ül-adl içerisinde fetvâ işlerini de yürütmüştür. Buna ek olarak Sekriyye, Mensûriyye ve Şeyhûniyye medreseleri bünyesinde müderrislik yapmıştır. “Msâbih” adındaki hadîs kitabının içerisindeki hadîsleri tahric etmiştir. Bu da demek oluyor ki; rivayetlerini ve senetlerini göstermiştir. Farklı yerlerde bu kaleme aldığı kitap üzerinden dersler de vermiştir.
791 senesinde daha sonra Mısır’ın Şafiî kadılığı görevine getirilmiştir. Bu görevden birkaç kez ayrılış ama tekrar geri döndürülmüştür. Ayrıca Şafiî, Tûlûn ve farklı bazı câmiler içerisinde dersler vermeye devam etmiştir.
Münâvî’nin Vefatı Hakkında
Münâvî’nin vefatı hakkında rivayet edilen bilgiler şu şekildedir… Timur Hân’ın Suriye’yi almasının üzerine Münâvî, Timur Hân’ karşı koymak için Emîr Nâsır’ın ordusu ile birlikte hareket etmiştir. Ancak 803 yılında Münâvî, Timur Hân’a esir düşmüştür. Sonrasında Fırat nehrinin bir tane kolu olan Zap ırmağını geçerken, tam Paşa köprüsü üzerinde suya düşmüştür ve boğulmuş, vefat etmiştir.
Münâvî’nin Kişiliği ve Yaşantısı
Münâvî’nin kişiliği ve yaşantısı ile ilgili olarak öncelikle pek çok sayıda âlimden hadisler bildirdiğini söyleyebiliriz. Bunlardan bir tanesi de İbn-i Hacer Askalânî’dir. O da tıpkı İbn-i Cemâ’a gibi, değerli kitapları kendi kütüphanesi içerisinde toplamaya özen göstermiştir. Bu anlamda çok sayıda kitap toplamıştır. Ayrıca çok heybetli görünümü olan bir zâttır. İnsanlara karşı çok iyilik etmesi ile bilinirdi.
Ayrıca Münâvî, hem devlet erkânı, hem halk hem de âlim kimseler tarafından büyük bir kimse olarak bilinirdi ve çok sevilirdi. Öğrencilerine fazlasıyla ikramda bulunur, ayrıca onların tüm ihtiyaçlarını da giderirdi. Kendine karşı bir hata işleyen olursa da bu kişileri görmezden gelirdi.
Münâvî’nin Eserlerinden Bazıları
Münâvî’nin eserlerinden bazıları ile ilgili kaynaklarda bilgi bulunmaktadır. Yazdığı her esere dair bilgi mevcut değildir. Dolayısıyla biz de İslâm tarihi literatüründe Münâvî’nin bilinen eserlerinden bazılarını burada şu şekilde sıraladık:
- Câmi’ul-muhtasarât üzerine açıklamalar
- Keşf-ül-menâhic vet-tenâkîh fî tahrîci ehâdîs-il-mesâbih: Kitabın isminden de anlaşılacağı üzere “Mesâbîh” adlı hadîs kitabının içerisindeki hadislerinin tahricidir.