Muhammed Tayyib Okiç, 1 Aralık 1902 yılında Bosna’nın Tuzla’ya bağlı olan Graçanitsa kasabasında doğmuştur.. Okiç sekiz yaşlarına kadar, doğduğu kasabada yaşamıştır. Avusturya-Macaristan İmparatorlu tarafından işgal edilen Bosna Hersek, on yıllık bir direniş göstermiştir. Ardından ise bölgede yer alan Müslüman din ile vakıf işlerinde görev yapan Kaptan medresesi müderrisi-müdürü babasının tayini; reisülulema muavinliği adına Saraybosna’ya çıkmıştır. Okiç, Saraybosna’da ilk öğrenim dönemine başlamış ve modern İlahiyat fakültesi olan; Okruzna Medresa’ya gitmiştir, oradan ve İslam Hukuku ve İlahiyat Mektebi okullarından 1925 yılında mezun olmuştur.
Tayyib Okiç, 1926 yılında, Zagreb Üniversitesi’nde Latin dili ile edebiyatı derslerini de tamamlamış ve buradan da diploma almıştır. Daha sonra ise, aynı üniversitenin Hukuk Fakultesi’nde öğrenim görmeye başlamıştır, fakat Belgrad Hukuk Fakultesi’nde bölümü 1930 yılında tamamlamıştır. Bir süre ise, Saraybosna Erkek Lisesinde öğretmenlik yapan Okiç, aynı zamanda iki yıl kadar da Şeri Lisesinde öğretmenlik görevi yapmıştır. 1927 yılından itibaren, dört yıl boyunca Paris’te de öğrenim sürdüren Okiç, Edebiyat Fakultesi’nden de lisan mezunudur.
Muhammed Tayyib Okiç
Muhammed Tayyib Okiç, uzun bir eğitim süreci yaşamış ve birden fazla alanda ilim sahibi olmuştur. Saraybosna, Paris, İstanbul ve Belgrad gibi birden fazla bölge de üniversite eğitimi alarak farklı alanlarda diploma almıştır. 1939 yılında; Belgrad Üniversitesi’nden kazandığı öğretim üyeliğinden sonra; ona şarkiyat ve Yugoslav tarihi ile Sırp-Hırvat dili-edebiyatı tarihi ile ilgili profesörlük unvanları verilmiştir. Daha sonra bu üniversite de hocalık görevi yapmıştır. Okiç; Hukuk, edebiyat ve hadis, tefsir ile İslam tarihi dersleri de vermiştir. Aynı zamanda Tayyib Okiç; Boşnakça, Slav ve Latince, Lehçe, Çekçe, Arapça, Türkçe ve Fransızca ile Almanca gibi dilleri bildiği gibi; İngilizce ile İtalyanca ve Farsça’yı da okuyup anlayacak derecede bildiği ifade edilir.
Muhammed Tayyib Okiç; Üsküp’teki Kral I. Aleksandr Büyük Medresesi’nde 1934-1941 yıllarında, tefsir ve hadis dersleri vermiştir. İkinci dünya savaşı sırasında ise, 1941 yıllarında Üsküp bölgesinden Saraybosna’ya gitmiştir. Yaklaşık bir buçuk yıl da, Türkiye’nin Belgrad elçiliğinde sekreterlik ile mütercimlik yapmıştır. Bu dönemde ise, Türkiye’nin Hitler Almanya’sına savaş ilan etmesinden dolayı, 1945 yılında diğer çalışanlar ile beraber Almanya’da sekiz ay kadar esir kalmıştır. Esirliğin sona ermesi ile Almanya’dan Türkiye’ye ise 10 Nisan 1945 yılında geçtiği belirtilir. Beş yıl kadar, İstanbul başbakanlık arşivinde araştırmalar yapmış ve ayrıca özel kurumlarda da çalışmıştır. 1950 yılında ise, Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi’nde, sözleşmeli profesör olarak görev yapmaya başlamıştır. Üniversite’de daha sonra İslam Bilimleri başkanlığına atanan Okiç, hadis ile tefsir bölümlerini kurmuştur. 1969 ders yılına kadar da, bu görevine devam ettiği belirtilir. Daha sonra ise, Konya Yüksek İslam Enstitüsü’ne geçmiş ve Erzurum Yüksek İslam Enstitüsü’nde 1973-1977 senelerinde, hocalık vazifesinde bulunmuştur.
Muhammed Tayyib Okiç, Ankara Üniversitesi’nde İlahiyat Fakültesi görevi, sözleşmesine aykırı şekilde feshedildiği belirtilir. Bu süreçte ise sorunlu bir dönem geçirmiştir, dostları sayesinde çalışmalarını sürdürdüğü ifade edilir. Türkiye’ye geldikten sonra, Tito rejimi tarafından Yugoslavya ülkesine girişi yasaklandığından dolayı yaşamı boyunca memleketine geri dönememiştir. Türkiye’de yaşamını sürdüren Okiç, bazı nedenlerden dolayı Türkiye vatandaşlığına da geçememiştir. Otuz yıl boyunca Türkiye’de yaşayan Okiç, ömrü boyunca hiç evlenmemiştir. 9 Mart 1977 yılında ise Erzurum’da hayatını kaybetmiştir. Ölümü üzerine ise, Yugoslavya’dan izin alınarak vasiyeti üzerine Saraybosna’ya defnedilmiştir.
Muhammed Tayyib Okiç Eserleri
Muhammed Tayyib Okiç, daha on dokuz yaşlarındayken Saraybosna’da bir gazeteye ilk şiirini yazmış ve yayımlamıştır. Ayrıca bazı Arap şiirlerini de Boşnakça’ya çevirdiği ifade edilir. Hikayeler de yazdığı ifade edilir, bu tür yazılarında ise bazı takma adlar kullanmıştır. Şuveyir ve İbn Tevfik, bilinen takma adları arasında yer alır. Okiç’in yayımlanan yazıları kadar, araştırmalar yaptığı yayımlanmamış yazıları da mevcuttur.
Muhammed Tayyib Okiç eserleri genel olarak şöyledir:
- Islamska Tradicija: Hadis ilmi ile alakalı bir çalışmadır. Saraybosna 1936-1982
- Bazı Hadis Meseleleri Üzerinde Tetkikler, İstanbul 1959
- Kuranı Kerim’in Üslub ve Kıraatı, Ankara 1963
- İslamiyet’te Kadın Öğretimi, Ankara 1981
- Tefsir ve Hadis Usulünün Bazı Meseleleri, İstanbul 1995
- Legenda O Prvom Turskom Kralju, Saraybosna 1935
- Jedan Nas Zaboravljeni Istoriçar XVIII. Veka, Saraybosna 1938
- Çeşitli Dillerde Mevlidler ile Süleyman Çelebi Mevlidinin Tercemeleri
- Türk Tarih Kongresi’nde 1956 yılında sunduğu, Osmanlı Devrinde Balkanlardaki İhtidalarla İlgili Bazı Vesikalar, başlıklı tebliği: İslam Ansiklopedisi ile Türk Ansiklopedisi’nde, maddeler halinde ve çeşitli dergilerde yayımlanmıştır.