Saîd b. Mansûr, 135-140 (752-756) yılları arasında, İran’ın Horosan şehrinde, bugün İran ve Afganistan ülkeleri arasındaki sınırda yer alan Belh isimli bir bölgede yer alan Cûzcan köyünde dünyaya gelmiştir. Gerçek adı Ebû Osmân Saîd b. Mansûr b. Şu‘be el-Horasânî’dir. Horoânî lakabını doğduğu şehir nisbetiyle almış ve bunun dışında Belhî, Telekanî gibi çeşitli nisbetleriyle de bilinir. Aslen Türk ve İran asıllı olduğu düşünülmekle beraber, bununla ilgili kesin bir kaynak bulunmamaktadır.
İlim Seyahatleri
Ailesinin ticaretle uğraştığı düşünülmektedir. Küçük yaşta ailesiyle geldiği Belh bölgesinde ilk eğitimlerini almaya başlamış, daha sonra dönemin önemli ilim merkezlerine ilim seyahatleri yapmak üzere yola koyulmuş ve ilk olarak Nişabur’a gelmiş, burada çeşitli şehirleri dolaşarak bazı alimlerin sohbetlerinde bulunmuştur. Bu sohbetlerde pek çok hadis dinlemiş ve ilmi ufkunu genişletmek için Irak’tan Şam’a, Filistin’den Mısır’a kadar çeşitli İslam merkezlerine gitmiş, son olarak Mekke şehrine gelmiş burada yerleşmiştir. Yaklaşık elli yaşında ilim seyehatlerini bitirmiş olan Saîd b. Mansûr, dönemin değerli alimleri arasında sayılan Mâlik, Cerîr b. Abdülhamid, Vehb el-Mısrî gibi velilerden hadis dinleme imkanları bulmuş ve sohbetlerine katılmıştır.
İlim seviyelerinde yüksek mertebelere erişinde müderrislik yapmaya başlamış ve dönemin ünlü alimlerinden olacak ed-Dârimî, Fesevî, ed-Dımaşkî gibi isimler yetiştirmiş, kendisinin ilmi bilgilerinden faydalanmalarını sağlamışlardır. Muhammed isminde iki oğlu olmuş ve ikisi de kendisinden eğitim almış, 225 ve 2230 (839-843) yılları arasında Mekke’de vefat ettiği sanılmaktadır.
Eserleri
Saîd b. Mansûr’un bugüne kadar yazmış olduğu eser sayısının en az üç olduğu bilinmektedir. Bunun dışında yazmış olduğu eserlerin hangileri olduğu ve içeriği hakkında bir bilgi olmamakla beraber, bu yazmış olduğu üç eserden birisinin gerçeği kayıptır ancak bir kopyası sayesinde daha sonra çoğaltılabilmiş ve günümüze kadar gelebilmiştir. Yazdığı eserlerden bazıları şunlardır:
Tefsîrü’l-Ḳurʾân: Tefsir nakli
es-Sünen: Cihad ve ihtiva konularını ele almış olduğu eserin orijinali kayıptır.
es-Siyer