Seyyid Abdullah, Sirâcüddîn ve Menbaul hilm adlarıyla bilinen ünlü İslam alimi Seyyid Abdullah-ı Şemdînî’dir. Şafiî mezhebinden olup Güneydoğu Anadolu Bölgemizden çıkan büyük alimlerden biridir.
Seyyid Abdullah’ın Hayatı
Seyyid Abdullah hayatı hakkında edinilen bilgilere göre şu anda ülke sınırlarımız içerisinde bulunan Hakkari şehrinin Şemdinli ilçesinde dünyaya gelmiştir. Bununla beraber doğum tarihi hakkında kesin bir bilgi bulunmamaktadır. İsminde geçen Şemdînî ifadesi Şemdinli ilçesinden gelmektedir. Nakşibendî tarikatına bağlı olduğu bilinmektedir. Bilinen bir alim olan Seyyid Abdülkâdiri Geylânî’nin soyundan gelmektedir. Hakkari’nin bir diğer bilinen alimi Seyyid Tâhâi Hakkârî’nin de amcasıdır. Seyyid Abdullah’ın Irak’ın Süleymaniye şehrinde eğitim aldığı söylenmektedir. Mevlânâ Hâlid-i Bağdadî ile beraber eğitim aldığı söylenmiştir. İki alimin çok yakın olduğu hatta büyük bir evliya ile tanıdıkları zaman birbirlerine haber verme sözü verdikleri bilinmektedir. Mevlânâ Hâlid-i Bağdadî Hindistan’a eğitime gittiği zaman Seyyid Abdullah da gitmek istemiş fakat Mevlânâ Hâlid-i Bağdadî ona öğrendiklerinin hepsini anlatacağını söylemiştir. Hindistan’da Şâh Gulâm Ali Abdullah-ı Dehlevî’den eğitim almıştır. Bunun üzerine Mevlânâ Hâlid-i Bağdadî döndüğü zaman edindiği tüm bilgileri Seyyid Abdullah’a aktarmıştır. Silsile-i aliyye’nin otuncusu olduğu söylenmektedir.
Seyyid Abdullah’ın bölgesine Nakşibendîliği getiren ilk kişi olduğu söylenmektedir. Eğitimi de Nakşibendîliğe uygun bir şekilde vermiştir. Yeğeni Seyyid Tâhâi Hakkârî’yi de kendi eğitimlerine getirmişti. Eğitimini tamamlayan Seyyid Tâhâi Hakkârî önemli İslam alimi olup amcasının ölümünden sonra onun müderrislik görevini devam ettirmiştir. Seyyid Abdullah 1813 yılında (hicri takvime göre 1228) doğduğu yer olan Şemdinli’nin Nehri Köyü’nde vefat etmiştir. Aynı yere defnedilmiş ve türbesi yapılmıştır. Türbesi ziyarete açıktır.
Seyyid Abdullah’ın Eseri ve Tanımı
Seyyid Abdullah eserleri hkısıtlıdır. Bir tane eser yazdığı bilinmektedir. Bu eserin ismi Hülasa-i Akaid’dir. Kitap Kürtçe dilinde yazılmış bir İslam Akaid’idir yani İslam’ın temel kaidelerini anlatmaktadır. Hülasa-i Akaid’in Türkçe çevirisi de bulunmaktadır. Hem Türkçe hem de Kürtçe versiyonları basılı halde bulunmaktadır. Türkçe baskısının arkasında Kürtçe orijinaline dair bilgiler de bulunmaktadır. Özellikle Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde neredeyse her evde bu kitap bulunmaktadır.