Şehâbeddin Sivâsî, Ayasuluğî ve Uyûnü’t-tefâsîr olarak bilinen alimin gerçek adı Ahmed bin Muhammed Sivâsî idi. Kendisi tefsir ile uğraşırdı ve Zeyniyye tarikatına bağlı bir şeyhdi.
Şehâbeddin Sivâsî’nin Hayatı
Şehâbeddin Sivâsî hayatı hakkında fazla bilgi bulunmamaktadır. Doğum tarihi ve doğum yeri bilinmemektedir. Gençliğini Sivas’ta geçirdiği için de Sivâsî adı eklenmiştir. Sivas’ta yaşayan bir köle olduğuna dair görüşler bulunmaktadır. Burada Balaban Bey’den eğitim gördüğü söylenmektedir. Zeyniyye tarikatının kurucusu olan Zeynüddin el-Hâfî’nin halifesi Ayasuluklu Şeyh Mehmed Efendi’den ile tanışmıştır. Onunla beraber İzmir’in Tire ilçesine gitmek istemiştir fakat bazı nedenlerden dolayı İzmir’in Selçuk ilçesine (Ayasuluk) gitmişlerdir. Ayasuluk yani Selçuk ileçsinde yaşadığı için Ayasuluğî adını almıştır. Böylece Zeyniyye tarikatıyla tanışmış ve cemaatine katılmıştır. Şehâbeddin Sivâsî de Ayasuluklu Şeyh Mehmed Efendi’nin halifesi olarak kabul edilmiştir fakat Zeyniyye tarikat zincirinin devam etmemesinden anlaşıldığı üzere Şehâbeddin Sivâsî bu durumu sürdürmemiştir. Şehâbeddin Sivâsî’nin vefat tarihi hakkında da kesin bir bilgi yoktur ve 1378, 1400, 1456 ya da 1475 tarihlerinden birinde vefat ettiği düşünülmektedir. Vefat ettiği yer Selçuk olarak bilinmektedir ve Şehabettin Dede Türbesi’nde bulunmaktadır.
Zeyniyye tarikatı Zeynüddin el-Hâfî tarafından 15. yüzyılda kurulmuştur. Sühreverdiyye tarikatının bir koludur. Anadolu’da Abdüllatîf el-Kudsî ve Ayasuluklu Şeyh Mehmed Efendi tarafından yayılmıştır. Tarikat, 19. yüzyılın sonuna kadar devam etmiştir ve şu anda üyesi bulunmadığı düşünülmektedir. En son Kuzey Afrika ülkelerinde üyeleri bulunmaktaydı. En son 1890 yılında yapılan çalışmada Kuzey Afrika’da 3000 Zeyniyye tarikat üyesi kaldığı belirtilmişti. Bu kişilerin soyları daha sonra diğer tarikatlara katılmıştır.
Şehâbeddin Sivâsî’nin Eserleri
Şehâbeddin Sivâsî eserleri şu şekildedir:
- Uyunüt tefâsîr lil fuzalais semasir – Tefsiruş Şeyh: Tefsir alanında yazılan eser Süleymaniye Kütüphanesi arşivlerinde yer almaktadır.
- Sürei Kehf Tefsiri: Tefsir alanında yazılan eser Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.
- Risâletün necat min şerri’s sıfat: Zeyniyye tarikatının adabının anlattığı bir eserdir ve şu an bulunduğu yer bilinmemektedir.
- Cezzabül kulüb ila tarîkıl mahbub: Tasavvuf hakkında yazdığı bir eserdir.
- Riyâżül ezhâr fi cilâil ebṣâr: Eser Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.
- Şerh alel Ferâiżis Sirâciyye: Eser Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.
- Şerhul Misbâh: Tefsir alanında yazılan eser Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.