Şümünnî ve Ebu el-Abbas adıyla bilinen alimin gerçek adı Ebü’l-Abbâs Takıyyüddîn Ahmed bin Muhammed bin Muhammed bin Hasan bin Ali bin Yahya bin Muhammed bin Halaf Allah bin Halife el-Kasentini el-İskender el-Şamni el-Hanefi’dir.
Şümünnî’nin Hayatı
Şümünnî hayatı hakkında edinilen bilgilere göre 1398 yılının (hicri takvime göre 801) Mayıs ayında İskenderiye’de doğmuştur. Ailesinin ise Cezayir’in Kusantîne şehrine bağlı Şümünne Köyü’nden geldiği söylenmektedir. Bu yüzden isminin Şümünnî olduğu söylenmektedir. Babası Mısırlı değildir, oğlunun doğumundan önce oraya gelmiştir.15. yüzyılda İskenderiye’de yaşamış olan Mısırlı bir gramer ve ilahiyatçıdır. Arapça gramer tarihçileri onu Mısır Levanten Okulu’nun önemli alimleri arasında görürler. Şümünnî İskenderiye’de büyüdü ve daha sonra babasıyla Kahire’ye taşındı. Ebû Abdillâh Şemsüddîn Muhammed bin Ahmed bin Osmân et-Tâî, Şems el-Din el-Basati, el-Şems el-Ajimi, Şems-i Esurî, Ebû Hafs Sirâcüddîn Ömer bin Reslân bin Nasîr bin Sâlih el-Kinânî, Iraklı Veli el-Din, el-Cemal el-Hanbali, bin el-Kubak, Ebü’l-Hasen Nûrüddîn Alî bin Ebî Bekr bin Süleymân el-Heysemî, el-Sadr el-Abshiti, el-Sarraj el-Balkini, el-Zain, el-Iraki, Kemâlüddîn Muhammed bin Abdilvâhid bin Abdilhamîd es-Sivâsî el-İskenderî ve el-Cemal gibi alimlerden eğitim almıştır. Dilbilgisi, mantık, tıp, icra, tüzük, aritmetik, geometri ve hadis alanında çalışmıştır. En ünlü öğrencileri arasında Celaleddin el-Suyuti ve Şems el-Din al-Sakavi bulunmaktadır.
Şümünnî güzel ahlakı, alçak gönüllülüğü ve büyük cömertliği ile ünlüydü. Hanefi mezhebine girdikten sonra vefat etmiştir. Şümünnî 1468 yılında (hicri takvime göre 872) iç organları ve boşaltım sistemlerinde yaşadığı rahatsızlıktan dolayı Kahire’deki evinde vefat etti.
Şümünnî’nin Eserleri
Şümünnî eserleri şu şekildedir:
- Kemalüd diraye fi şerhin Nukaye: Nüshaları Beyazıt Kütüphanesi ve Süleymaniye Kütüphanesi’nde yer almaktadır.
- el-Alir rütbe fi şerhi Nazmin Nuhbe: Hadis alanında yazılan bu eser Süleymaniye Kütüphanesi arşivlerinde bulunmaktadır.
- Müzilül hafa ala elfaziş Şifa
- el-Münṣıf minel kelam ala Mugnibni Hişam: Haşiye.
- Menhecüs salik ila Elfiyyeti İbn Malik: Nüshaları Beyazıt Kütüphanesi ve Süleymaniye Kütüphanesi’nde yer almaktadır.
- el-Umûrün naciha fi keşfi esraril Fatiha: Bu eserin Şemseddin Sivâsî tarafında yazılmış olduğu da düşünülmektedir.