Tarihte İslam âlimleri daha çok Mısır ve çevresinde yetişmiştir. Ebü’l İrfân da Mısır’da yetişen değerli şahsiyetlerden birisidir. Asıl ismi Muhammed bin Ali Sabbân Mısrî olan Ebü’l İrfân günümüzde Mısır’ın başkenti olan Kahire’de doğmuştur. Doğum tarihi ile ilgili net bir bilgi tarih kaynaklarında bulunmayan söz konusu şahıs Miladi 1791 yılında doğduğu kent olan Kahire’de Hakk’a yürümüştür. Cenazesi büyük bir kalabalık eşliğinde kılınan muhterem zat vefat ettiği evinin bahçesinde defnedilmiştir.
Ebü’l İrfân Dini Eğitimi
Ebü’l İrfân’ın dini eğitimi medrese dersleri ile başlamıştır. Çok küçük yaşta Kuran’ı ezberleyerek hafız olan Ebü’l İrfân din ilmine hâkim olabilmek için hayatı boyunca büyük gayret sarf etmiştir. Yaşadığı dönemde Şeyh Seyyid Bülyedî, Şeyh Melûyî, Şeyh Muhammed İşmâvî, Şeyh Muhammed Hafnâvî, Şeyh Hasen Müdâbigî, Şeyh Abdullah Sıbrâvî, Şeyh Ahmed Cevherî ve daha birçok büyük âlimden din dersleri almış ve İslam ilminde büyük bir boyut elde etmiştir. Bu dersleri aldığı sırada astronomi alanında Çagmînî’nin adlı eseri, Şeyh Hasen Ceberti tarafından yazılan mutavvel ve tasrih adlı eserleri özümseyerek okumuştur. Kendisinin bu konuda Hasan Ceberti’ye hocam şeklinde hitap ettiği çeşitli kaynaklarda geçer.
Ebü’l İrfân’ın İlmi
Ebü’l İrfân’ın ilmi yukarıda da kısaca değinildiği gibi sadece din ilmi ile kalmaz. Kendisi bu konuda Şâziliyye düşüncesinin edebini üstat Abdülvehhâb Ârifi Merzûkî’den öğrendiğini beyan etmiştir. Kendisi Kuran’ı Kerim, hadis, fıkıh derslerini layıkıyla öğrenip bu konudaki ilmini tamamlamış ve kendisini tebliğ vazifesine adamıştır. İlim konusunda kendisini o kadar iyi yetiştirmiştir ki hocaları hayatta iken dahi kendisine hürmet göstermişlerdir. Ebü’l İrfân hayatının her aşamasında sürekli öğrenme meylinde bir yaşam sürmüştür. Öğrenmenin yanında öğretmenin de belli bir seviyeden sonra hayat felsefesi olduğunu savunan şahıs çok fazla talebe yetiştirmiştir. Münâzara tahkîk, cedel ve tetkik ilimlerinde gösterdiği kayda değer başarısı ile Mısır bölgesinde şöhrete kavuşan Ebü’l İrfân dönemin önde gelen şahsiyetleri tarafından hak ettiği şöhreti görmüştür. Târih-i Cebertî isimli kitabın yazarının babası ile istişarelerde bulunduğunu ve bu istişarelerden kendisinin de azami istifade ettiğini eserlerinde belirtmiştir.
Ebü’l İrfân’ın Eserleri
Yaşadığı dönemde Ebü’l İrfân Hazretleri İmam-ı Şafi Hazretlerinin kabrinin bulunduğu dergâhta imamlık vazifesini yürütmüştür. Asıl talebe artışı bu dergâhta görev yaptığı dönemde olmuştur. Dönemin meşhur paşalarından Kethüda Hasen Paşa da kendi çocukları ile birlikte Ebü’l İrfân’ın sohbetlerine iştirak ederek kendisinden feyz almıştır. Yaşadığı dönemdeki Ebü’l İrfân’ın bazı eserleri aşağıda sıralanmıştır:
- Haşiye alâ Şerh-il-Usâm ales-Semerkandiyye
- Risaletün alel Besmele Sugra ve Kübra
- Haşiye ales Sad fil meânî vel beyân
- Manzûme fi dabti rüvat il Buhari ve Müslim
- Risale fî ilm-il-beyân
- Haşiye alâ Şerhi Melevî Risalei azime
- Haşiye alâ âdâbil bahs
- Haşiye alel Eşmûnî