Hayreddin Halil bin Kasım, Fatih Sultan Mehmed zamanında yaşamış olan Osmanlı İmparatorluğu alimlerinden biridir. Tarih sayfalarında çokça ismi geçen Taşköprüzadegillerdendir.
Hayreddin Halil bin Kasım’ın Hayatı
Hayreddin Halil bin Kasım’ın hayatı hakkındaki bilgiler arasında doğumu ve çocukluğu hakkında bilgi bulunmamaktadır. Fakat eğitimine Kastamonu Taşköprü’de başladığı bilinmektedir. Eğitimini tamamladıktan sonra ise Taşköprü Medresesinde müderrislik görevine getirilmiştir. Taşköprüzade soy adını da müderrislik görevi verildikten sonra ailesi için almıştır.
Halil bin Kasım, Taşköprü’de eğitimini tamamladıktan sonra Bursa’ya göçmüştür. Burada Mollalardan dersler aldı. Ardından Edirne’ye gidip Molla Hüsrev isimli çok bilinen alimin kardeşinden dersler almıştır. Tefsir ve hadis dersleri, aldığı dersler arasındadır. Buradaki eğitimini tamamladıktan sonra Bursa’ya geri dönmüştür. Burada pek çok alim ve evliyanın sohbetlerinde bulunup onlardan dersler almış ve bu evliyalara hizmet etmiştir. Güzel ahlakı ve ilmi sayesinde Bursa’da meşhur olmuştur. Buradaki mollalardan icazet almasından ötürü artık ona da Molla Hayreddin Halil denmeye başlanmıştır.
Kastamonu’da hakimiyet süren Candaroğlu Beyliğinin Beyi Candaroğlu İsmail, o dönemde Kastamo’nun Taşköprü yerleşkesinde bir medrese yaptırdı. Ünlü Molla Yegan’dan bu medrese için bir müderris tayin etmesini istedi. Molla Yegan da Molla Hayreddin Halil’i müderris olarak uygun gördü ve buraya gönderdi. Hayreddin Halil buradaki görevinden günlük 30 akçe ve Küre ilçesinde çıkan madenden de 50 akçelik bakır ayırdı. Maddi imkanlarla dolu olan bu görevde Molla Hayreddin yıllarca öğrenci yetiştirdi. Bir süre sonra Fatih Sultan Mehmed, Candaroğulları Beyliği olan Kastamonu’yu imparatorluğa kattı ve İstanbul’da Sahn-ı Seman Medreseleri ismiyle yaptırdığı okula da Molla Hayreddin’i tayin etmek istedi. Fakat Hayreddin Halil bunu kabul etmedi. Sultan Mehmed, Molla’nın müderrislik görevini kabul edip İstanbul’a gelmesi için Taşköprü’deki görevinden Molla’yı azletti. Hayreddin Halil her ne kadar maddi olarak dara düşse de İstanbul’a gitmedi.
Molla Hayreddin Halil bin Kasım’ın Son Yılları
Bir süre Taşköprü’de işsiz olarak bulunduktan sonra Küre ilçesi sakinleri Molla Hayreddin Halil’in yanına geldiler ve onu ilçelerine götürdüler. Orada onun için hutbe koltuğu ayırdılar. Molla Hayreddin Halil bin Kasım’ın son yılları her cuma aynı camide vaaz vererek ve hutbe okuyarak geçti. 879 senesinde Küre’de vefat eden Molla, vaaz verdiği caminin bahçesine defnedildi.