Abd-ül Ala Bin Müshir el-Gassani Endülüs asıllı bir aileden gelen İslam dünyasının önemli âlimlerinden birisidir. Ebu Müshir ismi künyesidir. Kaynaklarda miladi 757 yılında doğduğuna dair bilgi bulunur. Fas’ta faaliyetlerde bulunan Ebu Müshir dönemin önemli din âlimlerinden birisidir. Rivayetlere göre ezberinde yüz bin hadis-i şerif vardır. Ailesi Endülüs’ten Fas’a göç etmiştir. Aile üyelerinin bir kısmı Fas şehrine yerleşirken diğer kısmı Sebte şehrine yerleşmiştir. Sebte şehrine yerleşen akrabaları önemli görevler elde ederek devletin yüksek kademelerinde yer almıştır. Akrabası Kasım el-Gassani Sa’di hükümdarı olan Ahmed el-Mansur döneminde yaşamış ve devrinde tıp alanında önemli bir mevkiye gelmiştir. Diğer bir akrabası olan Ahmed devrin önemli fıkıh, din ve edebiyat alanında âlimlerindendir.
Abd-ül Ala Bin Müshir el-Gassani Hayatı
Abd-ül Ala Bin Müshir el-Gassani hayatı hakkında çok fazla bir bilgi bulunmamakla birlikte Fas’ta doğduğu kesin olarak bilinir. Devrinde bölgenin önemli devletlerinden birisi olan Sa’diler Devletinde yüksek kademelerde görev almıştır. İlk olarak kâtiplik görevine getirilen Abd-ül Ala Bin Müshir el Gassani sonrasında vezirlik kademesine kadar yükselmiştir. Fas bölgesinde kurulmuş ve uzun yıllar devam etmiş olan Filali Devletinde önemli rol üstlenmiştir. Şöyle ki; devletin sultanı Mevlay İsmail, Ebu Müshir’i İspanyollara esir düşmüş olan Müslümanları kurtarması için görevlendirmiştir. Ayrıca İspanya’da bulunan ibadethanelerin korunması ve İslam dünyasına ait olan 5000 ciltlik kitabın iade edilmesini istemiştir. Ebu Müshir bunun üzerine İspanya Kralı 22. Carlos ile görüşerek bu konuda önemli vazifeler elde etmiştir. Ayrıca Endülüs Müslümanlarına ait hakları korumak için dönemin Türk idarecileri ile Cezayir’de görüştüğü kaynaklar arasında yer alan bilgiler arasındadır. Abd-ül Ala Bin Müshir el-Gassani hayatı boyunca ilim öğrenmekten vazgeçmemiş ve pek çok İslam âliminden ders almıştır. Devrinin hadis alanında kaynak niteliğinde yer alan âlimleri arasındadır. Eserleri ise günümüzde kaynak niteliğinde pek çok ilim adamının kullandığı eserler arasındadır. Yetiştirdiği talebeler dünyanın çeşitli bölgelerinde İslam’ın yayılmasını sağlayan ve pek çok kişinin ilim öğrenmesini sağlayan kişilerdir. Devrinin âlimleri Ebu Müslim için övgü dolu sözler söyleyerek ilminden dolayı hürmet ve itibar göstermiştir. Halife Me’mun Ebu Müshir’e ‘’Kuran-ı Kerim mahlûktur’’ sözünü söyletmek istemiş ancak Ebu Müshir bu sözü söylememiştir. Halifenin söyletmek istediği bu sözü Ebu Mushir sünnete aykırı olması gerekçesi ile reddetmiş ve söylemediği için hapse atılmıştır. Ebu Müshir hapiste bulunduğu dönemde vefat etmiştir. Âlim vefatından önce yanında bulunanlara akıl, hilm, din, cömertlik, iyilik, akrabaya yardım, sabır, şükür gibi hasletlerin dünya ve ahiret saadeti için gerekli olduğuna dair sohbet vermiş ve sohbetinden sonra ağlayarak vefat etmiştir.
Ebu Müshir’in Eserleri
Ebu Müshir’in eserleri arasında en önemlisi Rihletü’l vezir fi’ftikaki’l esir isimli eserdir. Bu eserinde İspanya’ya seyahat ettiği dönemde yaşadıklarını ve bölge hakkında bilgileri yazmıştır. Ayrıca Hicaz Seyahatnamesi yazdığına dair bilgiler bulunsa da bu eserin kesin olarak Ebu Müshir’e ait olup olmadığı bilinmiyor.