Abdülhamid bin Abdülaziz önemli Hanefi mezhebi kadılarından birisidir. Fıkıh alanında oldukça derin bir bilgiye sahip olan bu büyük âlimin künyesi Ebu Hazım’dır. Bağdat’ta ilim görmüş ve burada yaşamını sürdürmüştür. Ancak kökeni Basralı bir aileye mensuptur. Doğum tarihi tam olarak bilinmemekle birlikte vefat ettiği tarih miladi 905 yılıdır. Devrinin önemli âlimlerinden ilim almış ve pek çok farklı alanda kendisini geliştirmiştir. Bâtıni ilimlerin yanı sıra pozitif bilimlerde de oldukça ileri bir seviyeye ulaşmıştır. Özellikle matematik alanında derin bir bilgiye ve hızlı düşünerek hesap yapma becerisine sahiptir. Devrin önemli âlimlerinden olan İsa bin Eban ve Hilal bin Yahya el Basri gibi büyük alimlerden dersler almış olan Abdülhamid bin Abdülaziz aldığı dersler sonucunda icazete layık görülmüştür. Hendese ve fıkıh ilminin yanı sıra ziraat ve taksim ilminde de oldukça mahirdi. Bu mahareti devrin diğer âlimleri tarafından övgüye layık görülmüştür. Tüm bunların yanı sıra pek çok önemli ilim adamı yetiştirmiştir. Yetiştirdiği büyük alimler arasında Tahavi ve Ebu Tahir yer almaktadır. Ayrıca Ebu’l Hasen Kerhi onunla muhabbet ederek ilim meclisinde bulunmuş ve ilminden istifade etmiştir.
Abdülhamid Bin Abdülaziz Hakkında Görüşler
Abdülhamid Bin Abdülaziz, devrinin önemli kadılarından birisidir. Huzuruna gelenlere adaletli bir şekilde davranarak problemleri çözerdi. Anlaşmazlıklara karşı karşısına gelen kişinin makamına ve soyuna bakmaksızın karar verirdi. Dönemin hükümdarına ait malları bir kimsenin toplaması üzerine bu malların taksimini yapmamış ve hükümdara ait olan malların hükümdara bildirilmesini istemiştir. Hükümdara mallar bildirilince Ebu Hazım’a hak veren hükümdar adil bir karar verilmesini takdir etmiştir. Abdülhamid Bin Abdülaziz hakkında görüşler bununla sınırlı değildir. Ebu Berze; şimdiye kadar gördüğü kişiler arasında Ebu Hazım kadar hendese hesabını iyi bilen bir kimseye rastlamadığını adile getirmiştir. Bağdat’ın yanı sıra Şam, Küfe ve Kerh şehirlerinde görev yapmıştır. Hayatını adil olmaya ve adil bir hüküm vermeye adamış olan bu büyük âlim şu eserleri yazmıştır;
- El Muhadar ve’s Sicillat
- Edeb’ül Kadi
- Lübab-ül Feraiz
- Şerhu Cami-ül-Kebir-üş Şeybani
- Emali