Abdullah bin Abdülhakem El-Mısri ya da İbn Abdülhakem olarak bilinmesine rağmen tam ismi Ebû Muhammed Abdullah bin Abdilhakem bin A‘yen bin Leys el-Mâlikî’dir. Arapça ismi: عبد الله بن عبد الحكم. Maliki mezhebinin önemli İslam alimleri arasındadır. İsmindeki Mısri kısmı Mısır’dan, Maliki kısmı ise bağlı bulunduğu mezhepte gelmektedir.
Abdullah bin Abdülhakem El-Mısri Hayatı
Abdullah bin Abdülhakem El-Mısri’nin tam doğum tarihi bilinmemektedir. Kaynaklarda farklı tarihler bulunmaktadır. 767, 771 veya 773 yılları farklı kaynaklarda doğum tarihleri olarak verilmektedir. Doğum yerinin İskenderiye olduğu bilinmektedir. Küçüklüğünde babasından eğitim almış ve eğitim hayatı boyunca ünlü İslam alimleri ile tanıştı.
Mısır’ın siyasi hayatında da yer aldı. 826 yılında Mısır’a kadı danışmanı olarak görev aldı. 829 yılında halifenin kendi kardeşinin vali olmasını sağlaması üzerine kadı halifeye mektup yazar. Bu mektuptan dolayı hem kadı hem de Abdullah bin Abdülhakem El-Mısri hapse atıldı. Halbuki alim İbn Abdülhakem yani Abdullah bin Abdülhakem El-Mısri kadıdan o mektubu göndermemesini istemişti. Hapiste rahatsızlanmasından sonra vefat etmiş ve İmam Şâfiî’nin kabri yanına defnedilmiştir.
İmam Maliki ve onun öğrencilerinden ders alan Abdullah bin Abdülhakem El-Mısri Maliki ilmini en iyi bilen kişilerden biri olmuştur.
Abdullah bin Abdülhakem El-Mısri’nin Eserleri
Abdullah bin Abdülhakem El-Mısri eserleri arasından bazıları:
- Sîretü: Ömer bin Abdülazîz (Emevi Halifesi) hakkında yazılan bir biyografidir. Bu Ömer bin Abdülazîz hakkında yazılan ilk biyografidir.
- el-Muhtasarül kebîr fil fıkh: Eser fıkıh alanında yazılmıştır. Şu an Fas Karaviyyîn Kütüphanesi’nde bulunuyor.
- el Muhtasarül evsaṭ: Eser fıkıh alanında yazılmıştır.
- el Muhtasarüs sagīr: Eser Süleymaniye Kütüphanesi’nde bulunmaktadır.
- el Mesâil ve ecvibetühâ: Sadece bir nüshası günümüze ulaşmıştır.
Abdullah bin Abdülhakem El-Mısri, Maliki mezhebinin en büyük alimlerinden biri olsa da kendisi hakkında bilgi az bulunmaktadır. Kendisi hakkında 904 yılında yazılan Ziyâdetü ihtilâfi fukahâʾil emṣâr fî Muhtasarı İbn ʿAbdilhakem adlı bir eser bulunmaktadır. Yazının Türkçe çevirisi bulunmamaktadır.
Maliki Mezhebi
Sünni İslam’da İslam hukukunun dört büyük mezhebinden biridir. İmam Maliki tarafından 8. yüzyılda kurulmuştur. Maliki mezhebi, Sünni Müslümanların en büyük mezhep gruplarından biri olmakla beraber Hanefi mezhebinden daha az cemaati bulunmaktadır. Kuzey Afrika (Mısır’ın bir kısmı hariç), Batı Afrika, Çad, Sudan, Kuveyt, Bahreyn, Dubai Emirliği ve Suudi Arabistan’ın kuzeydoğu bölgelerinde bulunmaktadır. Bilinen en ünlü Maliki Mezhebi üyeleri: Abdullah bin Abdülhakem El-Mısri, Ibn Battuta, Abdülmelik İbn Habib, İbn Rüşd, İbn Haldun, Sahnun.