Abdullah bin Gânim olarak tanınan alimin gerçek ismi Abdullah bin Gânim Derrâcî’dir. Ayrıca Cezayirli Veli Abdullah bin Gânim olarak da bilinmektedir. Derrâcî adı ona bağlı olduğu Derrâcoğulları aşiretinden gelmektedir. Önemli hadis alimleri arasında yer alan Abdullah bin Gânim hakkında çok az şey bilinmektedir.
Abdullah bin Gânim’in Hayatı
Abdullah bin Gânim’in Cezayir’de bulunan Kasentiniyye şehrinde doğduğu bilinmesine rağmen doğum tarihi ile alaklalı bir bilgi bulunmamaktadır. Babasının İslam alimi İbn Gânim İzzeddin yani tam ismiyle İzzüddîn Abdüsselâm bin Ahmed bin Gānim el-Makdisî olduğunu düşünenler olsa bu bilgi yanlıştır. İlim öğrenmeye doğduğu şehir olan Kasentiniyye’de başladı. Daha sonra Tunus’a seyahat etti ve önemli İslam alimleri arasında yer alan Sahîhi Buhârî’nin eserlerini rivâyet ve dirayet öğrenmek için okudu. Buhârî eğitimi aldığı sırada birçok önemli alim ve politikaci ile tanıştı.
Tunus’tan sonra Medine’ye giderek kendini ilime ve ilimi yaymaya adadı. Özellikle hadis alanında okumalar ve yazmalar yaptı. Ali bin Hifâf ve Muhammed Hafnâv gibi alimler ondan ders aldı. Hacca gittikten sonra Abdullah bin Gânim’in bazı sorunlar yaşadığı ve bu durumun sağlığını etkilediği söylenmektedir. Ünlü İslam alimi Abdullah bin Gânim 1879 (hicri takvime göre 1296) yılında vefat etmiştir. Vefat ettiği yer Hicaz olarak belirtilse de defnedildiği yer şu anda hakkında bilgi bulunamamaktadır.
Abdullah bin Gânim isimli birçok alim bulunmaktadır. Bunların hepsi farklı dönemlerde farklı yerlerde yaşamışlardır. Endülüs, Mısır ve Arap ülkelerinde Abdullah bin Gânim isimli alimler bulunmaktadır. Bu alimleri ayırabilmek için tam isimlerine bakmak gerekmektedir. İbn Gânim İzzeddin’in isminde Gânim ise baba – oğul karışıklığına sebep olmuştur ama İbn Gânim İzzeddin Mısır’da yaşayan bir alimdir ve Cezayir’e gittiğine dair bilgi bulunamamaktadır.
Abdullah bin Gânim’in Yazdığı Eserler
Abdullah bin Gânim’in eserleri hakkındaki bulunan bilgilere göre iki tane eseri vardır:
- İrşâdü ehl-il-himem fî ma yatlübu minhüm minel ediyet-in Nebevıyyeti ala ihtilafii ahvalihim-iz zekiyyeti
- İthâfül mürîdîn bi tahkiikı rbaitatihim bil hadreteyni
Abdullah bin Gânim’in yazmış olduğu bu eserler hakkında daha ayrıntılı bilgiye maalesef ulaşılamamaktadır. Eserler genellikle Ortadoğu ve Arap Yarımadası’nda bulunan kütüphanelerde yer almaktadır. Bununla beraber eserler hakkında diğer kaynaklardan çeşitli bilgiler elde etmek mümkündür. Eserlere ait Türkçe kaynak olmasa da içinde bulunan hadisler çevrilmiştir. Abdullah bin Gânim günümüze birçok hadisin yazılı olarak gelmesini sağlamıştır. Böylece hadi ilminin yayılmasında ve peygamber efendimizin sözlerinin bilinmesinde büyük rol oynamıştır. Abdullah bin Gânim’in bize kazandırdığı hadislerden biri şu şekildedir:
“Kim namazı kılar, zekatı verir ve Allah’a hiçbir şeyi şirk koşmadan ölürse, ona mağfiret etmek Allah üzerine bir hak (koşul) olur. Hicret (göç) etse veya doğduğu yerde ölse de!”