Ebû Hamza Bağdâdî, fıkıh, kelâm, hadîs ve tefsir âlimlerindendir. Aynı zamanda evliyanın da büyük isimlerindendir. 9.yüzyıl içerisinde Bağdat üzerinde yaşadığı bilinmektedir. Adı ise Mühammed b. İbrâhim şeklindedir. Bilinen künyesi de “Ebû Hamza” şeklinde karşımıza çıkarç Bağdatlı olduğundan dolayı “Bağdâdî” denmiş ve tasavvuf ilmi ehlinden olduğundan dolayı da “Sûfî” denmiştir. Bu nisbeler ile ünlenmiştir. Bez satmakta olduğu için ayrıca “Bezzâz” şeklinde bir lakabı vardır, böyle de tanınır. Bağdat üzerinde dünyaya gelmiş bir zâttır. Doğum tarihi ise tam bilinmemektedir. Ancak 901 yılı içerisinde Bağdat üzerinde hayata veda ettiği bilinmektedir. Kabri de yine orada bulunur.
Ebû Hamza Bağdâdî, aynı zamanda İmâm-ı Muhammed Şeybânî isimli büyük âlimin de bir talebesidir. Ayrıca Bağdat üzerinde başka büyük âlim isimlerden de ilim öğrenmiştir. Neticede ise Ebû Hamza Bağdâdî, fıkıh, kelâm, hadîs, tefsir ve kırâat gibi ilimler konusunda yüksek bir âlim olmayı başarmıştır.
Ebû Hamza Bağdâdî İlim Hayatı
Ebû Hamza Bağdâdî ilim hayatı boyunca önemli isimlerden dersler almıştır. İslâm’ın emirlerine uyma ve yasaklarından kaçınma şartıyla manevi haller üzerinde oldukça ilerlemiştir. Ayrıca Sırrî-yi Sekatî gibi pek çok velî ismin de sohbetlerine katılmıştır. Onlardan hem ilim hem de marifet almıştır. Öte yandan Muhâsibî adındaki büyük velinin de sohbetlerine katılmıştır ve onun öğrencisi olmuştur. Uzun zaman onun için hizmette bulunmuş ve tasavvuf alanında çok ilerlemiştir. Ayrıca Ebü’l Hüseyin Nûrî ile Hayrunnessâc gibi bazı velî isimler ile akrandır ve arkadaşlık kurmuştur. Bazı kıskanç ve cahil kişilerin halifeye şikayeti nedeniyle arkadaşları ile beraber halîfe tarafından tam idama götürüleceği esnada arkadaşlarından Nûrî’nin önce kendinin idamını istemesi sonrasında kurtulmuştur.
Ebû Hamza Bağdâdî ilim hayatı içerisinde Nahşebî ile de dostluk kurmuştur. Her zaman onunla bir yerlere gitmeyi tercih etmiştir. Ayrıca daha sonra hem ilim tahsil etmek hem de hadis rivayet edebilmek için çok kez Basra üzerine gitmiştir. Öte yandan velî isimlerden Bişr-i Hafî’nin de sohbetlerinde bulunmuştur. Meşhur âlim Ahmed bin Hanbel, Ebû Hamza’nın sohbetlerine katılmış ve onu saygıyla dinlemiştir. Hatta ona fikrini sormuş ondan istifade etmeye bile çalışmıştır. Son olarak Kettânî ile Hayrunnessâc gibi bazı büyüklerin Ebû Hamza’dan hadis dinlediğini ve ondan hadis rivayet ettiklerini de söyleyelim. Ayrıca Cüneyd-i Bağdâdî de yine onun yaptığı sohbetler içerisinde bulunmuş önemli bir isimdir.