Gün ve ay bilgisi tarih kitaplarında bulunmasa da Gazzî-Zâde Abdüllatîf Efendi 1776 yılında Bursa’da doğmuş İslam âlimidir. Dedesi dönemin meşhur şeyhlerinden Mustafa Nesib Efendi’dir. Bursa Ulucami imamı olan babası Esad Efendi, kendisi henüz 2 yaşında iken vefat etmiştir. Bu sebeple dedesinin yanında yetişmiştir. İlerleyen dönemde yazdığı Vâkıât isimli eserinde Mevlevî Ali Sıddık Baba’dan Farsça dersleri aldığını belirtmiştir. Hoca Ahmed Efendi’den kıraat öğrendi. Farklı hocalardan ders aldı. Hoca Hüseyin Efendi’den fıkıh dersleri gördü. Derslerinde ilgiliydi. Bekir Efendi’den hadis ve tefsir dersleri almıştır. Dedesinin vefatından sonra Gazzî Dergâhında şeyh olmuştur. Bu dergâhta talebelere Kuran’ı Kerim ve tefsir dersleri okutmaya başlamıştır. Belli bir süre sonra İstanbul’a giden Gazzî-Zâde Abdüllatîf Efendi belli bir süre burada kaldıktan sonra Bursa’ya dönmüştür.
Gazzî-Zâde Abdüllatîf Efendi’nin Dergâh Yaşantısı
Gazzî-Zâde Abdüllatîf Efendi’nin dergâh hayatı Nakşibendî-Müceddidî icâzetnâmesini Bursalı Mehmed Emin Efendi’den alması ile farklı bir boyut almıştır. Mübarek şahıs dergâh hayatını 45 yıl şeyhlik yaptığı mekanda sürdürmüştür. Hicri 14 Şaban 1247, miladi 18 Ocak 1832 tarihinde yine bu dergahta vefat eden mübarek zat dedesi Ahmed Gazzî’nin yanında defnedilmiştir. Oğullarından ikisinin kendisinden önce vefat ettiği bilgisini tarih kitaplarında bulduğumuz şahsın vefatından sonra sağ kalan oğlu Ahmed Hasib babasının dergahtaki görevini devam ettirmiştir. Sonrasında dergâhtaki şeyhlik görevlerini Zeyneb Zehrâ Hanımdan olan torunları devam ettirmiştir.
Gazzî-Zâde Abdüllatîf Efendi’nin Eserleri
Bursa’da yetişen ilim adamları arsında en fazla eseri olan ikinci zattır. Birinci ise İsmâil Hakkı Bursevî Hazretleridir. Gazzî-Zâde Abdüllatîf Efendi’nin eserleri pek fazladır. Gazzî-Zâde Abdüllatîf Efendi’nin büyük dedesi hakkında kaleme aldığı bir kitabı vardır. Menâkıb-ı Ahmed Gazzî olan bu kitapta diğer kitaplarının adı da geçer. Şahsın başlıca eserleri aşağıdadır.
- Ravzâtü’l-müflihûn isimli eserde Bursa’da yetişen alim zatlardan bahsetmiştir.
- Tefsîrü’l-Fâtiḥa isimli eser Kuran’ı Kerim’in tefsiridir.
- Menâkıb-ı Ahmed Gazzî isimli eser Orhan nGazi’yi anlatmaktadır.
- Hulâsatü’l-vefeyât
- Risâletü’l-aḳṭâb
- Vâkıât
- Vekāyi-i Baba Paşa
- Rûhu’l-kuds
- Kutub ve ricâlü’l-gayb
- Aziz Mahmud Hüdâyî
Gazzî-Zâde Abdüllatîf Efendi’nin Kişiliği
Gazzî-Zâde Abdüllatîf Efendi’nin kişiliği hoşgörü ve sevgi üzerine kuruludur. Hayatını dine hizmet yolunda harcamış olan şahıs, öğrenmeyi ve öğretmeyi bir hayat felsefesi haline getirmiştir. İnsanlara yardım etmeyi, zengin ile fakir halk arasındaki uçurumun azaltılması yönünde çeşitli yardım girişimleri olan mübarek zat, dönemin devlet büyükleri tarafından övgüyle anılmıştır. Sıkıntılı ve acılarla dolu bir hayat geçiren söz konusu şahıs tüm zor zamanlarında Allah’a sığınmayı bilmiş, O’nun yolundaki istikametinden zerre miktar sapmamıştır. Her şeyden önce kendi çocuklarına dini hassasiyetleri ve takva şuurunu kazandıran zat, talebelerinde de aradığı ışığı bulmuş, adından onlarca yıl söz ettirmeyi başarmıştır. Hayatının büyük bir kısmını geçirdiği dergâh Bursa’da halen ibadethane olarak kullanılmaktadır.