Hayati-zade Halil Efendi Osmanlı İmparatorluğu zamanında yaşamış ve imparatorluk toprakları içerisinde oldukça değerli olan büyük alimlerden biridir. Hayati-zade lakabıyla meşhur olsa da bunun sebebi tam olarak bilinmemektedir. 1211 senesinde Elbistan’da doğduğu ve 1267 senesinde de aynı yerde vefat ettiği bilinmektedir.
Hayati-zade’nin Hayatı
Hayati-zade’nin hayatı dönemin en ünlü alimlerinden olan Hayati Ahmed Efendi’nin oğlu olarak doğmasıyla başlamıştır. Babası, Elbistan müftüsü olması sebebiyle çokça bilinen ve saygı duyulan bir şahıstı. Babasının başladığı şerh, ömrü vefat etmediği için tamamalanamadığından oğlu Hayati-zade Efendi devam etmiş ve tamamlamıştır.
Hayati-zade Halil Efendi ilköğrenimini babasından aldı. Ardından Bağdat’a gitti ve buradaki alimlerden aldığı eğitimlerle ilmini tamamladı. İlim öğrenmede bir üst seviyeye yükselmesi ve pek çok kişiye de bunu ispat etmesi sebebiyle kadılığa yükseldi. Buğdat kadılığı görevindeyken eserlerini kaleme almaya başladı. Eserleri arasında en çok bilineni ve en büyüğü Ravdat-ul-Eşraf isimli 4 ciltlik Türkçe sözlüktür. Eserler yazmasının yanında Hintli Mollaların eserlerini de Arapça ve Türkçeye tercüme etti.
Diğer alimlerden ziyade hayatı genelde tercüme yapmak, eser yazmak ve yalnızca ilim öğrenmekle geçen Hayati-zade henüz 56 yaşındayken vefat etmiştir.