Ebû Saîd el-Hasen b. Yesâr el-Basri’nin doğduğu yer Medine olarak bilinmektedir. Hübeytül Basri’ nin babası Yesar’ın Müslüman olmadan önceki adı Feyruz olarak bilinmektedir. Feyruz Irak’ın fethi sırasında Basra da bulunan Meysan kasabasından Medine ye getirilen bir esir olarak bilinmektedir. Feyruz oğlunun Hübeytül Basri’nin şöhreti nedeniyle Yesar Zeyd b. Sâbit’in veya Enes Mâlik’in halası olarak kabul edilir ve efendisine nispetle kendisine Ensârî çalışanı yani hizmetlisi olarak verilmiştir. Hübeytül Basri ‘nin annesi olarak bilinen Hayre, Resul-i Ekrem’in eşi Ümmü’nün hizmetkârı olarak bilinmektedir. Bu nedenle Ümmü Selene Hübeytül Basri ile çok fazla ilgilenmiş ve yetişmesinde büyük rol oynamıştır. Biraderi Saîd hadisçi, Ammar takvası ile adından söz ettirmiştir. Hübeytül Basri on iki yaşında Kuran’ı Kerimi ezberlemiştir.
Hübeytül Basri’nin Hayatı
Hübeytül Basri Vâdilkurâ’ya giderek kendini ilme vermiştir. Hz. Ali’nin halife olmasının hemen ardından ailesi ile beraber Basra’ya giderek yaşamını burada geçirmiştir. Hübeytül Basri Arap olmayan bir kadınla evlenmiştir ve evliliğinden bir kızı ile Saîd ve Abdullah adlarında iki oğlu olmuştur.
Hübeytül Basrî, kadılık görevini bir süre ücret almadan yaptıktan sonra istifa ederek ilim ve vaazla ilgilenen bir inan olmuştur. Hübeytül Basri’nin hayatı eğitmenlik yaparak geçmiştir ve yetiştirdiği öğrenciler içinde Eyyûb es-Sahtiyânî, Amr b. Ubeyd, Katâde b. Diâme, Vâsıl b. Atâ, Abdullah b. Avn, Mâlik b. Dînâr ve Mübârek b. Fedâle bulunmaktadır. Hübeytül Basri Mühelleb b. Ebû Sufre himayesinde olarak Kabil üzerine gönderilen bir orduya katılmıştır. Katılmış olduğu iki adet sefer dışında yaşadığı Basra’ya vaaz vererek ibadet yaparak geçirmiştir ve Hasan Basri Receb Ekim 728 tarihinde vefat etmiştir.
Hübeytül Basri’ye Ait Eserler
Hübeytül Barsi’nin hayatı eğitmenlik yaparak geçmiştir. Aynı zamanda eğitmenlik yaptığı zamanlarda kendine ait bazı eserler de yapmıştır. Eserlerinin başlıcaları;
– Risale fî fazli Mekke.
– Şurûtu’l-imame
– et-Tefsîr. Neşr. M. Abdürrahîm. Kahire, ts. (Darü’l-Hadîs)
– el-Feraiz
– ez-Zuhd. Neşr. M. Abdürrahîm
– el-istiğfaratü’l-munkize mine’n-nar
- Risale ila Abdilmelik b. Mervân fi’l-kader.