İbn-i Dûst (Abdurrahmân Bin Muhammed), Arabî ilimler alanında, ayrıca Hanefî mezhebine bağlı olarak fıkıh ilmi alanında âlim olmuştur. Aynı zamanda İbn-i Dûst hem bir edip hem de bir şair olarak bilinir. Onun bilinen künyesi ise “Ebû Saîd” şeklindeydi. Bilinen tam adı ise şu şekilde geçer: Abdurdahmân b. Muhammed b. Muhammed b. Azîz b. Yezîd Hâkîm.
İbn-i Dûst (Abdurrahmân Bin Muhammed), bilinene göre 357 senesi itibariyle Nişâbur üzerinde dünyaya gelmiş olan bir zâttır. Yani bu tarih ise tam olarak 968 yılına denk düşer. Ancak o bilinen künye ve isminin yanı sıra daha çok da “İbn-i Dûst” adı ile tanınmış ve meşhur olmuştur. Ayrıca bilinene göre 431 senesinde vefât etmiştir. Bu tarih de tam olarak 1040 senesine denk düşer.
İbn-i Dûst İlmî Hayatı
İbn-i Dûst ilmî hayatı, temel âlet ve din ilimlerini tahsil etmesiyle başlar. Bu ilimleri tahsil etmesinin ardından öncelikle yakın çevresinde olan âlim zâtlardan dersler görmüştür. Özellikle de Hanefî mezhebi çerçevesinde nahiv ve fıkıh ilmi üzerinde çalışmıştır. Ayrıca “Sıhah” isimli eseri yazan İsmâil b. Hammâd Cevherî, Abbâs Taberî, Bişr-i İsferâînî ve Hâkim Ahmed gibi daha pek çok âlim kimseden ilim tahsil etmiş ve hadisler yazmıştır.
İbn-i Dûst ilmî hayatı içerisinde edebiyat bilgileri, eski şiirler ile güzel sözler noktasında ve Hanefî fıkıh ilmi alanlarında âlim olmuştur. Ayrıca Horasan âlimleri arasında ileri gelenlerden biri kabul edilmiştir. Allah’ın dinine hizmet yapabilmek adına çok gayret etmiş çok çalışmıştır. Yaptığı her işi de sadece Allah’ın rızasını kazanmak için yapmıştır. Bununla beraber aza kanaat gösterir ve elindekini ise faki,r kimselere verirdi. Yalnızca kendine yetecek miktarda bir mal ayırırdı. Takvâ ile zühdde eşsiz bir kimseydi. Çok fazla ibadet eder ve gündüzlerini ise hep oruçlu geçirirdi. Gece olduğunda yine namaz kılardı. Zamanını ya ilim tahsil etmek ya öğretmek ya da ibadet etmek için harcardı.
İbn-i Dûst Talebeler Yetiştirdi!
İbn-i Dûst talebeler yetiştirdi ve çok kişiye faydalı oldu. İnsanlara güzel sözler söyler nasihatlar ederdi. Ayrıca herkesin, Allah’ın dinini öğrenmek konusunda mükellef olduğunu ve öğrenmemek için de herhangi bir mazaretin kabul edilemeyeceğini söylerdi. Pek çok talebeyi okuttu, yetiştirdi. Hayatının sonlarına doğru ise kulağı duymamaya başladı. Kendi okur ve meclisinde olanlar da dinler ya da yazardı. Ondan Ebû Abdullah Fârisî gibi pek çok âlim kimse, ilim tahsil etmiş ve ondan rivayetlerde bulunmuştur.
Eserleri Bilinmiyor!..
İbn-i Dûst’un eserleri bilinmiyor!.. Usûl ilmi alanında kitaplar tashih etmiş ve ayrıca edebiyat alanında kitaplar tasniflemiş olan İbn-i Dûst’un pek çok eser kaleme aldığı bilinmektedir. Ancak bu kitaplar bugün mevcut değildir ve hakkında herhangi bir bilgi de bulunmamaktadır. Ayrıca İbn-i Dûst bu eserler kaleme aldığı süreç içerisinde dîvânlar da tertiplediği bilinen bir kişidir.