Asıl adı Ebu Abdullah Muhammed ibn İsmail ibn İbrahim el-Buhari’dir ve doğum yeri Semerkant yakınlarındaki Hartang köyüdür. İslam dünyasının büyük alimlerinden birisidir ve Muhaddislerin imamı ve hadis ilminin padişahı gibi lakapları vardır. İlk dini eğitimlerini dindar bir kadın olan annesinden aldı. Babası öldükten sonra dedesinden tarafından yetiştirilmiş ve henüz 6 yaşındayken Hz. Muhammed’in hadislerini öğrenmeye başladı. Zamanın tanınmış alimlerinden olan Muhammed ibn Salam, Muhammed ibn Yusuf, Muhammed Masnadi gibi önemli kişiler kendisine hocalık yaptı ve onlardan feyz aldı.
Eski zamanlarda bir muhaddistin, memleketinden ayrılmadan önce Rabilerinden bir hadis dersi alabilir ve ancak o zaman yolculuğa çıkabilirdi. İmamı Buhari, henüz 16 yaşına geldiğinde hadis eğitimleri almış ve çeşitli İslam vilayetlerine yolculuğa çıkmıştır. 825 yılında annesi ve kardeşini de alarak Mekke’ye gelmiş ve hacı olmuştur. Annesi ve kardeşi doğduğu topraklara geri döndü ancak kendisi Mekke’de kalmayı tercih etti. Buhari’nin Mekke’de kalmasının sebebi buradaki alimlerle çeşitli sohbetlere katılmak ve çeşitli bilim çalışmaları yapmaktır. 827 yılında Medine’ye giderek İbrahim ibn Münzir, Mutrif ibn Abdullah, İbrahim ibn Hamza ve diğerleri gibi ünlü Medine âlimleriyle etkileşim kurdu ve onlardan hadisleri öğrendi.
Hadis Alimlerinin En Büyüklerinden
Bu sırada Resulullah’ın sahabeleri, Hz. Muhammed (sav)’in hadislerini toplamak için farklı şehir ve ülkeleri gezmekteydi. Birkaç tarihçiye göre İmam Buhari’nin Hicaz, Mekke, Medine, Taif ve Cidde’ye seyahatleri altı yıl sürdü ve daha sonra Basra, Kufe ve Bağdat’a gitti. Ayrıca Horasan, Belh, Herat, Nişabur, Ray, Cibal gibi şehirleri de ziyaret ederek bu şehirlerdeki âlimlerden ilim öğrendi ve hadisler topladı. İmam Buhari’nin eserlerinden en ünlüsü El-Caimus’s-Sahih’dir. Hadis ilminin temeli olan ilimlerle ilgili olarak tarihi olayların ve kişiliklerin derinlemesine tahlilleri ile çok sayıda önemli kitap yazdı. İmam Buhari büyük bilimsel öneme sahip birkaç eseri sınıflandırmıştır: “El-jame ‘as-sahih”, “el-edab al-mufrad”, “At-Tarikh al-Kabir”, “At-Tarikh as-Saghir”, “At-Tarikh el-Avsat”, “At-Tafsir el-Kabir”, “Birrul Velidayn”, “Kunyalar” ve diğerleri. Bunlar arasında Al-Jame ‘as-Sahih, İslam dünyasında Kuran’dan sonra en önemli ikinci kaynaktır. İmam el-Buhari’nin hadis toplama koşulları diğer hadis alimlerininkinden daha kesin olduğu için “En Güvenilir Hadis Toplayıcısı” manasına gelen el-Salih unvanına layık görülmüştür. Hafız ibn Hajar al-Askalani’ye göre, Al-Jame ‘as-Sahih’de hadis sayısı 7.397’dir. Bunlardan 2602’si benzersizdir. Diğer ekler ve tefsirler eklendiğinde bu rakam 9082’yi bulur.
Günümüzde İmamı Buhari’nin pek çok eseri farklı dillere çevrilmiş ve İslam dünyasına ışık tutmuştur. Yurt dışı gezilerini ve araştırmalarını tamamladıktan sonra Buhara’ya dönen alim, hadis ilimlerini memleketinde de tanıtmış ve onun çavaları sayesinde Hindistan ve Kahire’ye yayılmıştır.