1164 (m.1751) senesinde doğan fıkıh alimi olarak ün kazanmış olan İsmail Temimi tasavvuf ehlinin en büyük temsilcilerindendir. Soyu Ebu’l Fida’ya dayanan alim ,her fırsatta İslami ilimlerini öğrenmekten geri durmamış; fıkıh ilmini ve İslami felsefeyi bük bir duyarlılık ve özveri ile ele almayı başarmıştır. Ahmed Süleyman Efendi gibi İslami ilim kudreti oldukça gelişmiş olan Temimi İslami fıkıh becerisini olabildiğince geliştirdi ve bu âlimden yüksek ilim mertebesi niteliğinde İslami bilim esası öğrendi. Hocasının ona tavsiye ettiği her türlü ilim tavsiyesini büyük bir özveri ile dileyen âlim, her fırsatta yeni bir bilgi edinmenin de keyfini yaşadı. Hocasının tavsiyesi üzerine Tunus’a giden âlim burada Salih Kevvas gibi büyük zat ve âlimlerden ders alarak İslami fıkıh ilmîne büyük fayda sağladı. İlim yolunda emin adımlarla ve sağlam bir şekilde yürümeye devam eden alim, Şeyh Muhammed Şehmi,Şeyh İbrahim Reyyahi,Muhammed Bahri bin Abdüssettar,Salih Ganuşi es-Susi ve Şeyhülislam Muhammed bin Ahmed ‘in ilim meclislerinde bulunarak İslami tefsir ilmine ve bilim anlayışına başarılı yetki ve faydalı bir vizyon kazandırdı.
İsmail Temimi İslami İlim Mertebesi / Değerleri ve Âlim Sıfatıyla Topluma Kazandırdıkları
Devletlerin ileri gelenleri olarak oldukça gelişmiş bir ilmihal bilgisine hasıl olan devlet adamı ve büyüğü olan İsmail Temimi; ilmi yolculuğuna Zeytûne Üniversitesinde devam etti. Bu kapsamda Zeytûne Üniversitesinde müderrislik yaparak İslami âlim dercesine başarılı bir ivme kazandıran âlim, 1221 (m.1806) senesinde kadılık mesleğini de icra ederek mesleki kariyerine oldukça başarılı ve saygın bir ivme kazandırdı. Mahmut Paşa 1230 (m.1815) senesinde fetva işlerine onu tayin ederek ilmi hayatına olabildiğince başarılı pek çok avantaj sağlamasını da bildi. Âlim fetva yetkisi kadılık görev ve müderrislik mesleği ile ilmi hayatı boyunca topluma muazzam derece katkı ve kazanç sağladı. Toplumun 7’den 70’ e herkesi içine alan ilmi kudretine büyük bir duyarlılık örneği gösteren alim, cihat düşüncense yeni farklı ve rasyonel bir bakış açısı sunmayı başardı.
İslami değer bakımından oldukça faydalı ve çevresine ulvi katkılar sunan bir alim olarak Temimi, doğruluk, adalet, insan sevgisi, güzel ahlak gibi konuları hayata temel felsefe olarak nakşettirdi. Bu sayede İslami felsefe ve fıkıh bilgisine son hız yeni ve etkili bir değer haznesi kazandırarak geliştikçe daha çok tefsir ilmi bilgi kaynağı sağlamış oldu. İsmail Temimi; Allah sevgisi ve ayetleri, peygamber ihlası ve sünneti saniyesini hayatına temel odak noktası haline getiren âlim İslam’ın en büyük savunucularından olarak gösterildi. Âlim 1248 (m.1832) yılında hayata gözerini yumdu ve ölümü onu severler tarafından büyük yankı uyandırdı. Toplumun her köşesindeki öğrencileri, sahabe camiası ve devlet büyükleri onun vefat haberi ile derinden üzüntü ile sarsıldı.
Eserlerinden Bazıları İse Şunlardır:
- Takyidün fi men tevella-el İmamete vel-hitabete bi cami-iz-Zeytune min ahd –il-imam İbn-Arefe ila asrihi
- İsaletün fil-huluvvi-indel-Mısnyyin vel –megaribe
- El –Minehül-ilahiyye fi tams-id delalet-il -Vehhabiyye