İslam âlimlerinden biri olarak karşımıza çıkan Kuşeyri, hadis, mutasavvıf, tefsir ve kelam ilmi âlimi olarak bilinmektedir. 986 (376) senesinin Temmuz ayında Üstüva yöresinde dünyaya gözlerini açmıştır. Bu yer bugünkü ismiyle İranın Türkmenistan sınırları içinde bir yer olarak bilinmektedir. Ailesine baktığımızda ise baba tarafının Horasan, anne tarafının ise Beni Süleym kabilesinden olduğunu görmekteyiz. Çok küçük yaşlarda babası vefat etmiş ve bunun üzerine akrabaları onu büyütüp yetiştirmiştir. Ebül Kasım ile birlikte El Yemani akrabaları olarak bilinmektedir. Edebiyat ve Arapça bilgisini de onlara borçludur çünkü her iki ilmi de onlardan öğrenmiştir. Özellikle silah kullanmaya ve biniciye karşı aşırı bir ilgisi olmuş ve bu sebepten dolayı da hem çok iyi bir silahşor hem de çok bir binici olmuştur.
Kuşeyri ve Hayatı
Yukarıdaki yazımızın içeriğinde de belirttiğimiz gibi babasının vefatından sonra akrabaları ona kol kanat germiş ve onlar tarafından büyütülmüştür. Kuşeyri’nin hayatı konusuna baktığımızda babasının vefatından sonra miras olarak bırakılan köyüne yüklü miktarda vergi gelmiştir. Bu yükü azaltabilmek adına Nişabura gitmiş ve maliye memuru olmak istemiştir. Burada tanınmış sufilerden olan biri ile karşılaştıktan sonra o da sufi olmak istedi ama öncesinde ilim öğrenmesi gerektiği vurgulanmıştır. O da bunun üzerine o dönemin önde gelen âlimlerinden olan Ebu Bekir Muhammed et Tusi den fıkıh ilmi üzerine dersler almış ve bunları iyice öğrenmiştir. Buna ek olarak sonrasında da kelam ilmi üzerine birçok âlim ve hocadan dersler almış ve bu ilim yolunda da oldukça başarılı bir şekilde ilerlemiştir. Daha da ileriki dönemlerde kendisinden hadis dersleri alan âlimlerde olmuştur.
Kuşeyri ve Eserleri
Her ne kadar kendisi o dönemin mutasavvıfı olarak anılmış olsa da aslında fıkıh ilmi başta olmak üzere lugat, edebiyat, kelam ilmi, gramer, hadis ilimlerinde de oldukça bilgili olduğu söylenilmiştir. Kuşeyri’nin eserleri konusuna gelecek olursak kaynaklara göre birden fazla eseri olduğunu görmekteyiz. Şimdi sizlere eserlerinin bazılarından bahsedeceğiz.
- Tertibüs Süluk fi Tarikillah adlı eseri karşımıza çıkmakla birlikte bu eserinde tam dokuz bölüm bulunmakla ve her bölümde de zikir adabına dair konular yer almaktadır.
- Bir diğer eseri olan Et Tahbir fit Tezkir adlı eserinde ise tasavvufu şerf konuları kaleme alınmıştır.
- Er Risale eseri ise tarihte en önemli ve en değerli eseri olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu eserinde de tasavvuf tarihinin önemli konularını derleyip toplamış ve kaleme almıştır.