Mimşad Ed-Dîneverî, İslam ilimleri konusunda çok üst mertebelere ulaşmış, Iraklı bir evliyadır. Doğum tarihine ilişkin kesin bilgiler yoktur ancak Dinever’de doğmuş H. 299 (M. 911) yılında vefat etmiştir. Eşsiz bir kişiliğe sahip, nezaketli, ilim irfan sahibi, düzgün hal ve hareketleriyle tanınmış bir velidir.
Zamanın en büyük alimlerinden olan Bağdadî, Rüveym b. Ahmed ve Süfyân-ı Sevrî gibi isimlerle aynı dönemde yaşamış ve sohbetlerinde bulunmuştur. Henüz küçük yaşlardayken doğduğu yer olan Dînever’de ilim tahsil etmeye başlamış, Yahyâ el-Celâ ve Ma’rüf-i Kerhi hazretleri gibi büyük alimler kendisine hocalık etmişlerdir. Kendisine ders veren hocalardan biri olan Bübeyret-ül-Basrî’nin üst mertebeye erişmiş talebelerinden olup vefatından sonra halifesi olarak onun yerine geçmiştir. Medresede hocalık yaptığı yıllarda öğrencilere ilim irfan aşılamış, güzel nasihatlerde bulunmuş ve kalplerine Allah aşkını zerk etmek için çabalamıştır. Öğrencilerini Allah ve Peygamber (s.a.v) yolunda ışık tutarak iyiyi göstermiş ve kendisine talebelik eden Ebu İshâk Sâmî-i Çeştî gibi alimlerin yetişmesine olanak sağlamıştır.
İbadet Anlayışı
Mimşâd ed-Dîneveri hazretleri, hayatı boyunca hiç boş vakit geçirmemiş ve zamanlarını ibadet etmekle geçirmiş, Ramazan Bayramının ilk günü ve Kurban Bayramları haricinde ölene kadar her gün oruç tutmuş ve namazlarını aksatmamıştır. Derviş kişilerin sohbetlerine iştirak etmeden onlardan ve feyz almadan önce, çok mal-mülk sahibi olduğu bilinir. Onlarla tanıştıktan sonra sahip olduğu tüm maddi eşyaları fakir ve ihtiyaç sahiplerine dağıtmış, dünyevi şeylerle ilişiğini kesmiştir.
Ailesinin tüm rızkını yaratana emanet etmiş, bir gün hac vazifesini gerçekleştirmek üzere yola düştüğü sırada kafasının üzerine bir tepsi erzak taşıyan birini görmüş, kendisine bu erzakı ne yapacağını sorması Allah’ın emri üzerine onun evine götürdüğü söylemiştir.
Derviş Makamına Ermesi
Mimşad Ed-Dîneverî hazretleri, bir gün, hocası olan Hüneyret-ül-Basrî, eğitimi sırasında kendisine abdest alıp gelmesini istemiş, abdesthaneden döndükten sonra kendisinin elini tutarak Rabbinden kendini dervişlik makamına erdirmesi için dua etmiş ve bu duadan sonra Mimşâd ed-Dîneverî, kırk kere ayılıp bayılmıştır. Bu olaydan sonra kendisine gelmiş ve Hübeyret-ül-Basrî hazretlerine otuz senedir bunun için uğraştığını ve sonunda dervişlik makamına erdiğini söyleyerek elini öpmüş ve öğrenci yetiştirip ders verebilmek için kendisinden icâzet almıştır.
Buyrukları
Mimşad Ed-Dîneverî hazretleri şöyle buyurur:
Allah’a erişmenin yolu sabırdan geçer. Bu, meşakkatli bir yoldur.
Öğrencinin yolu, mürşidine saygı, küçüklerine sevgi, dünyevi şeylerden uzaklaşmak ve İslam ahlakına yakışır yaşamaktır.
Güvenilir kimselerle olanlar güvenilir, günahkârlarla olan günahkâr olur.
Tevekkül sahibi olabilmek için, nefsinin her türlü mal, mülk, kadın gibi şeylerden bağının koparmasına ve yalnız Allah’a kulluk etmesiyle olur.