Muhammed Rebhami, Hindistan bölgesinde yetişen fıkıh alimlerinden biridir. Asıl adı, Muhammed bin Muhammed Rebhami şeklindedir. Doğum tarihi ile alakalı net bir bilgi mevcut değildir. Ölümü ile ilgili de, dokuzuncu asrın sonlarında öldüğü ifade edilir. Yazdığı eseri Farisi kitabından, ölüm tarihi anlaşıldığı belirtilmektedir. Rıyad-un-nasihin, adındaki eserini, 1432 yılında yazmıştır. İlgili kitabı ise, 1981 yılında İstanbul Hakikat Kitabevi tarafından basıldığı ifade edilir. Rebhami’nin ilgili kitabını; farklı tefsir ve akaib, usulü hadis, fıkıh feraiz, kıraat, tasavvuf, tıp, nasihat vb. kitapları okuduktan sonra yazdığı belirtilir. Kitabını yazarken, ilgili kitaplardan da yardım aldığı esinlendiği belirtilmektedir. Okumuş olduğu eserlerin sayısının, dört yüz kırk dört olduğunu; Riyad-un Nasihin kitabının özsözünde yazmıştır.
Muhammed Rebhami, Rıyad un Nasıhin’in önsözünde şunları yazmıştır:
- “ Yazdığım bu eserde, faydalandığım İslam âlimlerinin eserlerinin belirttim. Bu kitabımı okurken, anlaşılmayan bir şey veya bir yer olursa; bahsi geçen kitaba bakılabilir. Bu kitabım, bir mukaddime, beş kısım ve bir hatime üzerine oluşturulmuştur. İsmini, Rıyad-ün-Nasıhin, anlamı ise; Nasihat edicilerin bahçeleri ismini koydum. 1431 yılında, Sultan Ebu Muzaffer Şahruh zamanında yazdım. Allahü teala mülkünü, saltanatını uzun eylesin. İslam dinine olan bağlılığı ve temiz itikadı sebebiyle, onun zamanında din yeniden revaç ve kuvvet bulmuştur. Allahü teala, ona iyilikler versin, tevfik ihsan eylesin ve yardımcımız olsun.’’
Muhammed Rebhami, Rıyad-ün-Nasıhin adlı eserinden bazı bölümlerinde namaz hakkında şöyle yazmıştır: Namazın ehemmiyeti: Sahihayn ismi verilen, dini İslamın iki temel kitabında; Buhari ve Müslim’de; Cabir bin Abdullah’ın bildirdiği bir hadisi şerifte:
- Peygamber efendimize; biri evinin önünden akan nehirde günde beş defa yıkansa kir kalıp kalmayacağını sorduğunda, kendisi hayır şeklinde cevap vermiştir. Beş vakit namazını aksatmadan kılanların durumu da böyledir, günahları af edilir.
- İbn-i Cevzi; Elmugni, tefsirinde Ebu Bekr Sıddik’ın şu sözlerini yazmıştır. Melekler her namaz vaktinde; Ey insanlar kalkın ve sizleri yakmak için hazırlanan ateşi, söndürün diye seslenmektedir.
- Abdullah İbni Abbas Resuli Ekremden duyduğuna göre; Allahü teala o büyük günde, namaz kılmayanları, kızgın olarak karşılar.
- Tefsir-i Mugni şöyle yazmıştır: Büyüklerden biri şeytana şöyle söylemiştir: Senin gibi melun olmak için ne yapmalıyım? İblis bu soru karşısında çok mutlu olur ve karşısındakine şunları söyler. Namazını kılma ve çok yemin et der. Şeytanın bu sözü üzerine o kişi; namazımı hiçbir zaman bırakmayacağım ve bundan sonra yemin etmeyeceğim demiştir.
Muhammed Rebhami, eserlerin, Zadül-Mukvin’İn kitabında yer verdiğini de şöyle izah etmiştir:
- “Eski alimler yazmış ki, beş şeyi yapmayan, beş şeyden mahrum olur:
- Malının zekatını vermeyen, malının hayrını görmez.
- Uşrunu vermeyenin, tarlasında kazancında bereket kalmaz.
- Sadaka vermeyenin, vücudu sağlıklı olmaz.
- Dua etmeyen, muradına ermez.
- Namazını zamanında kılmak istemeyen kişi ölürken Kelime-i şehadet getiremez.
- Namazına devam etmek, kalbin saadeti ebediyette ermesine ve nurlanmasına vesiledir.
Peygamber efendimiz namaz hakkında “Namaz nurdur” buyurmuştur. Yani dünya hayatında kalbi parlatmaktadır. Ahirette ise sıratı aydınlatmaktadır.
Muhammed Rebhami ve Rubai
Muhammed Rebhami hakkında ve hayatı ile ilgili bilgilere, genel olarak günümüze ulaşan Rıyad-ün-Nasıhin adlı eseri üzerine ulaşılmaktadır. Ayrıca Rebhami’den, ilgili Rubai ile de bahsedilir.
Rubai:
- Cennet sürür yeridir ve neşe makamıdır.
- Bu eşsiz Cennet, annenin ayağı altındadır.
- Allah’ın rızasına erişmek istiyorsan,
- Bil ki Allah’ın rızası, anne rızasındadır.
- Baba gönlü yıkmaktan, çok fazla sakınmalı,
- Dayağından, sözünden asla kırılmamalı,
- Evlat hükümdar olup, cihan emrinde olsa,
- O yine babasının emrinde bulunmalı.