Müştâk Kâdirî, Anadolu üzerinde yetişmiş olan evliyanın büyüklerinden bir tanesidir. Bilinen tam adı ise Muhammed Mustafa Müştak Efendi şeklindedir. Annesi tarafından ise onun nesli Seyyid Abdülkâdir-i Geylânî’ye kadar ulaşır. 1172 yılında Bitlis üzerinde dünyaya gelmiştir. 1247 yılı itibariyle Muş üzerinde sapık kişiler tarafından şehit düşürülmüştür. Onun kabri ise Muş kabristanlığı içerisinde tam orta yerde bulunur ve bir ziyaret mahallidir.
Müştâk Kâdirî İlmî Hayatı
Müştâk Kâdirî ilmi hayatı, Bitlis ile çevresinde geçmiştir. Amcası olan Hâcı Mahmûd Hoca’dan ders almıştır. Kur’ân’ı ezberlemiştir. Ayrıca kırâat ilmi alanında çok üst bir mertebeye ulaşmıştır. Hattattır ve çok güzel şekilde yazı yazdığı bilinmektedir.
Müştak Kadirî, daha önceki dönemlerde ise Hakkâri beylerinden bir tanesiydi. Onun idaresinde tam yirmi iki ayrı köy bulunuyordu. Diğer amcası ise Hasan Şirvânî isimli zâttı ve onun sohbetleri sırasında kap gözü de açıldı. Sonra ilahi bir aşka tutuldu. Malını ve beyliğini görmez bir hale geldi. Ayrıca hocası olan Şirvânî’den de hiçbir zaman ayrılmadı. Bu zâtın önde gelen talebelerinden bir tanesi oldu. Sonra yetişti ve kemâle erdi. Ayrıca icazet alarak şereflendi. O da her İslâm âlimi gibi Şirvânî hocasını fazlasıyla severdi.
Bağdat ve İlim Tahsili
Tasavvuf yolunun basamakları olan sülük ile seyri bitirince Bağdat üzerine gitti. Sonrasında Bağdat ilim tahsili başladı. Burada Seyyid Abdülkâdir Geylânî’nin kabrini ziyaret etti. Ayrıca bu ziyareti esnasında bazı manevi iltifatlara da erişti. Bağdat bölgesi civarında Nakib ül eşraftan da ayrıca icazet aldı.
Müştak Kadirî, sonrasında Bağdat üzerinden Hindistan’a bağlı Serendib üzerine gitti. Buradaki Âdem (a.s.)’in makamını da ziyarete gitti. Oradan ise Hicaz üzerine geldi ve hac görevini yerine getirdi. Daha sonra ise Resullulah (S.a.v.) kabristanını ziyaret etme şansına erdi. Ayrıca Dîvân’ı içerisinde bu ziyareti sırasındaki hudutsuz sevincini de kaleme aldı.
Müştâk Kâdirî’nin İstanbul Ziyaretleri
Müştâk Kâdirî’nin İstanbul ziyaretleri, 1205, 1225 ve 1229 yıllarında gerçekleşmiştir. O İstanbul şehrindeyken Eyyûb Sultan üzerinde Selâmi Efendi isimli dergâhta oturmuştur. Ayrıca buradayken evlenmiştir. Sâlih bir çocuk yetiştirmeyi başarmıştır. Bir oğlunun adı Hacı Edhem Baba Efendi olarak bilinir. İki tane kızından bir tanesini saraydan olan Ahmed Bey’ ve diğerini ise Ahmed Muhlis Paşa’ya vererek evlendirmiştir.
İstanbul şehrindeyken âlimlerin ünlülerinden olan Hoca Neş’et Efendi’nin kendisiyle de görüşme fırsatı bulmuştur. Onunla hem Mesnevî hem de hadisler konulu sohbetler etmiştir. Müştak Efendi, kendi “Dîvân”ı içerisinde bu hususta “Hazreti Neş’et Efendi gibi bir üstada hemdem olmuşum.” Şeklinde bir ifade kullanmaktadır. Bu sözler de, beraber ettikleri sohbetler ve ilmî münasebetleri de aslında aralarında nasıl sıkı bir bağ ve sevgi olduğunun bir göstergesidir. Ayrıca Müştâk Kâdirî önemli bilgiler ve ilim dalları üzerine kıymetli eserler vermiş bir isimdir.