Süleyman B. Halef El Bâcî, aslen bugün İspanya ve Portekiz sınırı arasında kalan, Vaiane ırmağı kıyısındaki Batalyevsli’lidir. Mâliki mezhebi İslam alimlerinden olan Bâcî, H. 403 (M.1013) yılında burada doğmuş ve daha sonra ailesiyle beraber, o zaman Endülüs olan ve bugün Portekiz ülkesinin güney kısmında yer alan Beja şehrine gelmiş ve ismindeki Bâcî nisbetini buradan almıştır. Gerçek ismi Süleyman b. Halef b. Sad b. Eyüp B. Varis et-Tecibi el Baci’dir. H. 474 (M.1081) senesinde vefat etmiştir.
Kurtuba’da ilmi eğitimler almış, dönemin tanınmış alimlerinden olan Mekkî, Yunus bin Mugis ve Ebu Dirhem gibi pek çok alimin hizmetine girmiş, fıkıh, tefsir, usul, kelam gibi ilimleri öğrenmiş ve özellikle edebiyatla tanınmış bir alim oldu. Hac için Mekke’ye gittikten sonra üç yıl orada ikamet etti ve burada el Herevî’den hadis ve fıkıh dersleri aldı, daha sonra Bağdat’a giderek üç yıl da burada kalarak fıkıh ve hadis ilimlerinde aldığı eğitimlerle yüksek mertebelere erişti.
Süleyman B. Halef El Bâcî, Bağdat’tan sonra Şam’a daha sonra da Musul’a gelmiş bir yıl kadar burada kaldıktan sonra Mısır’a gitti. Tüm bu gezilerin sebebi, fıkıh, hadis ve tefsir gibi ilmi eğitimler almaktır.
Endülüs’e Geri Dönüşü ve Eserleri
El Bâcî, Kısa süre sonra Halep’e kadı olarak atandı ve Hicaz’dan Bağdat’a kadar çeşitli şehirlerde 13 yıl kadar kaldıktan sonra memleketi olan Endülüs’e geri döndü. Burada birçok öğrenciye ilim dersleri verdi ve dönemin önemli alimlerinden olacak el Humeydi, es-Sadefî, İbn Mâkûla gibi velilere hocalık yaptı. Bu sırada burada geçimini sağlamak maksadıyla çeşitli işlerde çalışmış, daha sonra dönemin büyük alimlerinden biri olan İbn Hazm ile yaptığı bir münazara sonrasında sağladığı üstünlük sayesinde bölge halkı tarafından tanınan bir alim dolu.
Hayatı boyunca daha fazla ilim öğrenebilmek adına gurbet hayatı yaşamış olan Bâcî’nin yazdığı eserleri şunlardır:
- El-Münteka: El-İstîfâ adlı eserinin kısaltılmış halidir.
- El-İstîfâ: Hanefî, malikî ve şafiî mezhebinin savunularını yazdığı büyük bir eserdir. Ağırlıklı olacak hocası Malikî’nin öğretilerine yer vermiştir.
- Mesâil-ül-hılâf: Tamamlamasına ömrünün yetmediği kitaptır.
- İḥkâmü’l-fuṣûl fî aḥkâmi’l-uṣûl: Fıkıh ilmi usulüne uygun yazılmış eserdir.
- Taḥḳīḳu’l-meẕheb fî enne’n-nebiyye ḳad keteb: Muhammed (s.a.v)’in güzel ahlakı üzerine yazılmış eserdir.
- Risâletü’r-râhib min İfrense ile’l-Muḳtedir
- el-Minhâc fî tertîbi’l-ḥicâc
- El İma
El-Cerh vet-Ta’dîl - Mes’eletü ihtilâf-iz-zevceyn fis-sadâk