Süleymân Cemel olarak tanılan ve gerçek ismi Süleymân b. Ömer b. Mansur el-Uceylî Ezherî olan Cemel’in büyük bir İslam alimidir. Doğum tarihi hakkında kesin bir bilgi olmayıp, doğum yerinin Mısır’ın batısı olduğu bilinmektedir ve H. 1204 (M. 1789) tarihinde Kâhire’de vefat etmiştir.
Kısaca Cemel olarak bilinen alim, ilmi eğitimlerini alabilmek için doğduğu yer olan Minyetü Uceyl köyünden ayrılarak Kahire’ye giderek Şeyh Hifnî’nin hizmetine girmiştir. Hocasından fıkıh ilimleri öğrenmiş ve daha sonra mescide imam-hatip olarak tayin edilmiştir. Müderris olduktan sonra tefsir, hadis ve fıkıh ilimlerinde kendisinden çok fazla öğrenci ders almış, Hifnî, el Medabigi ve es-Sabbağ gibi alimlerden rivayette bulunmuştur.
Kişiliği ve Öğretileri
Süleymân Cemel’in bazı kaynaklarda kendisinin okuma yazma bilmediği için ilgi duyduğu kitapları başkalarına okutmuş ve derin hafızası sayesinde ezberine aldığı yer almaktadır. Kur’an yorumu derslerinde öğrencilerine çeşitli kitaplardan bölümler okutur ve daha sonra bunların sonuçları hakkında konuşarak öğrencilerine eğitim verirdi. Helvetî tarikatına mensup, takva sahibi ve sade bir hayat sürmüş, bulunduğu bölgenin en büyük alimlerinden birisi olmuştur. Çevresindekiler tarafından fazilet sahibi biri olarak tanınmış, salah ve iffeti ile şöhret olmuş büyük bir velidir.
Eserleri
Dönemin büyük alimlerinden ders almış ve kısa sürede bölgede üne kavuşmuş olan Süleymân Cemel, yaşamı boyunca aldığı eğitimlerden yola çıkarak birkaç eser kaleme almıştır. Yazdığı eserler şunlardır:
- El-Fütühât-ül-ilâhiyye bi tavdîhi tefsîr-i Celâleyn bid-dekâib-il-Hânefiyye:
- Fütühât-ül-vehhâb bi tavdîh şerhi menhec-it-tullâb: H. 1198 (M. 1783) yılında tamamladığı, Arapça yazılmış 4 ciltlik bir serdir.
- Takrîrât
- El-Fütühât-ül-Ahmediyye alel Hemziyye:
- El-Fütühât-ül-ilâhiyye b
- el-Mevâhibü’l-Muḥammediyy:eş-Şemâʾilü’n-nebeviyye isimli eserine karşı kaleme aldığı şerhidir.
- el-Mineḥu’l-ilâhiyyât bi(fî)-şerḥi Delâʾili’l-ḫayrât
- el-Ḳavlü’l-münîr fî şerḥi’l-Ḥizbi’l-kebîr.