Yahyâ Bin Adem El-Kûfî, hadîs, kırâat, tefsir ve fıkıh alanlarında önemli bir âlimdi. Yahyâ b. Adem El-Kûfî, toplam yüz bin kadar hadisi, râvi isimleriyle beraber ezbere bilmekteydi. Ayrıca Ebû Muît ailesinin âzâdlı olan esirlerindendi. Kaynaklarda geçen bilgiye göre bilinen tam adı ise şu şekildeydi: Yahyâ bin Âdem b. Süleymân. Ayrıca yine edinilen bilgilere göre “Ebû Zekeriyyâ” onun künyesi iken nisbeti ise “Kûfî” şeklindeydi.
Yahyâ Bin Adem el-Kûfî için bir kırâat ilmi âlimi olduğundan dolayı “Mukrî” lakabı verilmişti. Ona başka lakaplar da kullanılmıştı. Bir diğeri; hadis ilmi âlimi olduğundan dolayı söylenen “Muhaddis” lakabı iken bir başkası, fıkıh âlimi olmasından dolayı “Fakîh” şeklindeydi. Ayrıca Müslüman kimselerin meselelerini kolay bir biçimde halletmesinden ötürü “el-Ahvel” lakabı ve yüz bin kadar hadisi ezbere bilmesinden dolayı ise “Hâfız” lakabı, onun için kullanılmış lakaplardandı. Onunla ilgili bilinen bir başka bilgi gösterir ki; Kûfî, 203 senesi itibariyle Vâsıt şehri dolaylarında Fem-i Sılh üzerinde vefat etmiştir. Onun cenaze namazını kıldıran kişi ise Hasen b. Sehl olmuştur.
Kûfî’nin Hadis Rivayet Ettiği Âlimler
Kûfî’nin hadis rivayet ettiği âlimler arasında önemli isimler vardır. O, pek çok âlim zâttan hadisler dinlemiş ve onlardan rivayetlerde bulunmuştur. Özellikle de o, kırâat ilmine olan tahsilini, İmâm-ı Âsım’ın râvilerinden olan Ebû Bekr b. Şube b. Iyâş’tan almıştır. Onun hadis rivayet etmiş olduğu isimler arasında ise şu âlim zâtlar yer alır: Yezîd b. Abdülazîz, İbrâhim b. Sa’d, İsrail b. Yûnus b. Abdurrahmân b. Hâmid, Fıtr b. Halîfe, Yûnus b. Ebî İshâk, Hasen b. Hayy, Züheyr b. Muâviye, Ammâr b. Ruzayk, Mufaddal b. Muhelhil, Varaka’, Kutbe b. Abdülazîz, Hasen b. Sâlih, Îsâ b. Tahmân, Süfyân-ı Sevrî, Cerîr b. Hâzim, Yahyâ b. Zekeriyya, Ebü’l-Ahvâs, Fudayl b. Merzûk, Vekî’ b. Cerrah, Vehîb…
Devrinin Önemli Kırâat Âlimi Kûfî
Devrinin önemli kırâat âlimi Kûfî, bu ilim alanında meşhur olan on tane kırâat imamından bir tanesi durumunda olan Halef’i kendi yetiştirmiştir. Ayrıca o, Müslüman kimselerin işlerini daha kolay hale getirmek adına fıkıh ilmi alanında çok değerli eserler vermiştir. Ondan sonra gelmiş olan âlim zâtlar ise Kûfî’yi, Veki b. Cerrâh’ın bir halefi şeklinde görmüştür. Ayrıca devrinde en sağlam olan bilgileri toplamayı başarmış üç tane âlimden bir tanesi şeklinde ondan bahsetmişlerdir. Hadîs ilmi alanında sika olduğu konusunda ittifak edilmiş olan İbn-i Âdem el-Hâfız’ın rivayette bulunduğu hadislerden “Kütüb-i Sitte” ismi verilmiş olan aldı hadis kitabının her biri içerisine alınmıştır.
Kûfî’den Hadis Rivayet Edenler
Kûfî’den hadis rivayet edenler, oldukça çok sayıdadır. Bu durumda, onun sika olduğu konusunda hemfikir olunmasının da çok büyük bir rolü olmuştur. Sadaka-i câriye şeklinde yararlı kitaplar kaleme alan bu büyük bilgin, dinimizin çok değerli bilgilerini mümtaz öğrencilerine öğretmiştir. Ayrıca onların, diğer Müslüman kimselere yararlı şekle gelmesi açısından çok gayret göstermiştir. Bu âlimden, en başta da Ahmed b. Hanbel olacak şekilde hadisler rivayet etmiş ve ilim tahsil etmiş pek çok âlim vardır. Bu âlimler arasında şu isimleri sayabiliriz: İshâk-ı Hanzâlî, Ahmed b. Ebî Reca el-Hirevî, Abdullah-ı Mesnedî, Abde b. Abdullah, Hasen b. Ali b. Affân, İshâk b. Nasr, Ebû Kureyb, İbn-i Ebî Şeybe, Hârûn-ı Hammâl ve daha pek çok âlim…
Kûfî’nin Eserleri Hakkında
Kûfî’nin eserleri hakkında kaynaklar içerisinde sınırlı derecede bilgi bulunmaktadır. Bu bilgilere göre Yahyâ b. Âdem el-Fakîh’in fıkıh ilmine dayalı değerli eserlerinden olan “Kitâb-ül-harac” eseri, Ahmed Muhammed Şâkir isimli zât tarafından 1347 senesinde Kâhire üzerinde neşredilmiştir. Ayrıca Kûfî’nin kaleme aldığı “Kitâbül-ferâiz”, “Ahkâm-ül-Kur’ân” ve “Kitâb-üz-zevâl” isimli kitapları, onun eserlerinden sadece bazılarıdır. Ayrıca “Kitâbül-ferâiz” ve “Kitâb-üz-zevâl” isimli kitapları, fıkıh ilmine dayalı yazılmış eserler olarak kaynaklarda geçmektedir.